EĞİTİCİ BİLGİ

Vatandaşlık Çalışma Kitabı Cevapları
Sayfa 9 İnsanlık Değeri
Aşağıda verilen sözlerde insanın hangi evrensel özelliğine değinildiğini bularak altında verilen tabloya yazınız (Tekrar niteliğinde özellikler Tek bir satırda verilebilir).
1. Düşünüyorum, o hâlde varım. Descartes (Dekart)
2. Konuşma, insanın aklını kullanma sanatıdır. Platon
3. İnsan düşünmek, inanmak ve sevmek için dünyaya gelmiştir. Jean Jacques Rousseau (Jan Jak Ruso)
4. Aklımda merak ve saygı uyandıran iki şey vardır. Üzerimdeki yıldız gibi parlıyan cennet ve içimdeki ahlak yasası. Immanuel Kant
5. İnsan ancak çalıştığını kazanır. Mevlana
6. İnsan sembolleri (dil) üreten bir varlıktır. Ernest Casirer (Örnıst Kısayrır)
7. Kültür, insanın ürünüdür. İnsan kültür sayesinde yaşadığı çevreye uyum sağlar.
8. İnsan, kendi yanlışlarından çok şey öğrenebilir. Sıgmund Freud (Sigmınd Froyd)

Sıra
Nu İnsanın Evrensel Özellikleri
1 Düşünme özgürlüğü
2 Konuşma özgürlüğü
3 Fikir özgürlüğü
4 İnanç özgürlüğü
5 Çalışma özgürlüğü
6 Dil konuşma özgürlüğü
7 Kültür özgürlüğü
8 Karar özgürlüğü

Sayfa 16
Aşağıdaki görseli her insan değerlidir düşüncesinde hareketle yorumlayınız.
“İnsan çok yönlü bir varlık olup bölünmez bir kişiliğe sahiptir. İnsan ; düşünen, düşündükleri, açıklamak isteyen, belli bir toplumsal, ekonomik, kültürel ve siyasal çevrede yaşayan bir varlıktır. Yaşadığı çevreyi geliştirmek, bu çevrenin yönetim ve işleyişine katılmak ister. Dinsel inançları olan ve buna göre hareket etmek istteyen bir yapıdadır. Aynı zamanda üretime emeğiyle katılmak, emeğinin hakça karşılığını almak, bu amaçla da örgütlenip birlikte hareket etmek isteyen birçok gereksinim, özlem ve beklentisi olan bir varlıktır... Kişilik ancak biyolojik, düşünsel, siyasal, toplumsal, kültürel vb. yönleriyle bir bütün olarak korunup geliştirildiğinde anlam taşır.”
(Gülmez, Mesut, İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi, Sayfa 3’ten uyarlanmıştır.)
İnsanı insan yapan onun özellikleridir. Zaten o özellikler olmasa idi gerçek anlamda insan olmazdı. İnsanın siyah beyaz olması, Müslüman Hristiyan olması, siyasi görüşlerinin farklı olması gibi özellikler yüzünden hiçbir insan dışlanmamalıdır.

Sayfa 11
Aşağıdaki tabloda yer alan ifadeleri her grup kendi içinde cevaplayacaktır. Tablodaki “benzer ve “farklı” ifadelerden uygun olanları işaretleyiniz. Sonucu sınıfta paylaşınız.
Nu İfadeler Benzer Farklı
1 İlgilerimiz X
2 Yeteneklerimiz X
3 Sevdiğimiz yemekler X
4 Fiziksel özelliklerimiz X
5 Giyim şeklimiz X
6 Taraftarı olduğumuz spor kulübü X
7 Parmak izimiz X
8 En sevdiğimiz ders X


Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Çevrenizde farklı özelliklerinden dolayı (kültürel farklılık, fiziksel farklılık, cinsiyet vb.) olumsuz tavırlarla karşılaşan veya zorluk yaşayan kişiler oldu mu? Siz bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? Neden?
Ben şahit olmadım. Ama televizyonlarda, gazetelerde ve internette böyle haberler görüyoruz. Ben bu durumu cahillik olarak değerlendiriyorum. 21. yüzyılda değilde ilk yıllarda yaşayan insanlar gibilir.
2. Farklı özellikleri nedeniyle olumsuz tavır gösterilen ya da zoruluk yaşayan kişi/kişiler neler hissetmiş olabilir? Tartışınız.
Mutlaka üzülmüştür. Ama bu üzülme onu hayata karşı daha da dirençli hale getirmiştir.
3. Sizce başkalarına mı benzemeliyiz yoksa kendimizmi olmalıyız? Neden?
Tabikide kendimiz olmalıyız. Başkalarına benzemeye çalışırsak taklit insan oluruz. Ama kendimiz olursak kendimizin bir karakteri olur.
4. Sizi diğer insanlardan farklı ve özel kılan özellikleriniz nelerdir? Bu özellikleriniz sizi diğer insanlardan üstün kılar mı? Neden?
Sözel zekamın olması, enstürman çalmam gibi özelliklerim var. Bu özellikler beni diğer insanlarda üstün kılmaz. Kendini diğer insanlardan yüksek görürsem en aşağıda olurum. Ama eşit görürsüm en yukarıda olurum.
5. Farklılıklara saydı duyulması gereği açısından derste öğrendiklerini ifade ediniz.
Farklılıklar insanı insan yaptığı için saygı duyulması gereki

Sayfa 12 Bireysel Farklılılar Topluma Neler Kazandırır?
Aşağıdaki uyarıları dikkate alarak tabloyu doldurunuz.
1. Kendi özelliklerinize uygun yapabileceğiniz iş/işleri “Ben Yapabilirim” bölümüne işaretleyiniz.
2. Yapabileceğiniz iş/işlerin gerekçelerini “Çünkü...” bölümüne yazınız.
3. Grup üyelerinin isteklerini grupça değerlendiriniz. Kimin hangiişi yapacağını belirleyerek “Grubun Kararı” bölümüne yazınız.
Adada Yapılacak İşler Ben
Yapabilirim Çünkü... Grubun
Kararı
Yiyecek bulma/
Yetiştirme
Barınak/Ev/Araç/Gereç yapımı
Güvenliğini sağlama
X Çünkü cesaretimle tehlikeyi engellerim.
Temizlik

Liderlik X Aldığım kararı çabuk uygulayarak grubu rahat yönetebilirim.

Etkinlikten ve yaşantınızdan yola çıkarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Seçimlerinizi ilgi, yetenek ve becerileriniz mi yoksa toplumsal beklentileriniz mi belirler?
İlgi ve yetenekler belirler. Çünkü yeteneğin olmadığı bir işi yapamazsın.
2. Herkesin aynı iş yapması mümkün müdür? Neden?
Hayır, değildir. Herkesin yeteneği farklıdır. Ama küçük yardımlarda bulunabilir.
3. Bütün ihtiyaçlarımızı niçin kendi başımıza karşılayamayız?
Çünkü o işlerden biz anlamayız. Örneğin ürün yetiştirmeyi bilmiyorsan sen yetiştiremezsin. Ve parayla alırsın.
4. İnsanın farklı özelliklerinin olması hayatı kolaylaştırır mı, zorlaştırır mı? Niçin?
Bazen kolaylaştırır, bazen de zorlaştırır. Çünkü her iş için aynı özellikler gerekmez. Bu yüzdende yardıma ihtiyacın olur.

Sayfa 13
Aşağıdaki boşluğa (kendi bireysel özelliklerinizi dikkate alarak) aile, okul ya da çevrenize yapacağınız katkıları anlatan bir metin yazınız.
Başbakan olup yepyeni projelere imza atabilirim. Aile içi uzlaşmayı sağlayabilirim.

Sayfa 14 İnsan Değerlidir
İnsan özünde birtakım değerler taşır. Bu değerleri görmemizi engelleyen bazı olumsuz tutumlarımız olabilir.
Aşağıdaki süreci takip ederek bu olumsuz tutumların neler olabileceğini sorgulayalım.
1. Herhangi bir arkadaşınızla eşleşiniz.
2. Eşleştiğiniz arkadaşınızın olumlu özelliklerini birbirinizden etkilenmeden listeleyiniz.
3. Listelediğiniz özellikleri arkadaşlarınızla paylaştınız.
4. Paylaşımlardan sonra aşağıdaki soruların cevaplarını tartışınız.
Arkadaşınıza ait daha önce fark etmediğiniz olumlu özellikler belirleyebildiniz mi?
Fark etmediğim bir özellik çıkmadı.
Arkadaşınızın sıraladığı olumlu özelliklerinizden hangilerini fark etmemiştiniz?
Fark etmediğim bir özellik çıkmadı.
Tespit ettiğiniz özelliklerin, arkadaşınızı değerli kıldığını düşünüyor musunuz?
Bildiğim özellikler olmasına rağmen düşünüyorum.
İnsanların özündeki değerleri görmememizin altında yatan olumsuz davranışlarımız neler olabilir? Bunlar geçerli neden olarak kabul edilebilir mi?
Onunla konuşurken hep kendimizi üstün göstermek gibi davranışlar olabilir. Hayır edilemez. İki kulağımız ve bir ağımız olduğuna göre az konuşup çok dinlemeliyiz.
Ön yargı, dışlama, aşağılama, küçümseme gibi olumsuz tavır ve davranışlar arkadaşlarımızın olumlu özelliklerini görmemizi nasıl engeller? Bu durumdan nasıl kaçınabiliriz? Örnekler vererek tartışalım.
Karşı tavırdan kendini üstün görme bu davranışların başında gelir. Bu durum yüzünden karşı tarafla ilişkin kesilir belki ölene kadar olacak dostunla ilişkini bitirmiş olursun. Albert E. dediği gibi; “İnsanların ön yargılarını yok etmek atomu parçalamaktan bile daha zordur.”
Arkadaşlarınızın zaman zaman olumsuz tavırları olabilir. Bu durum onların değerli olduğu gerçeğini değiştirir mi? Neden?
Değiştirmez. Çünkü onlar bizim ne olursa olsun dostumuz.

Sayfa 15 İnsani Değerleri Yaşamak, Yaşatmak
Sayfadaki görselleri kutucuklar içindeki değerlerden bir veya bir kaçı ile eşleştirerek görsellerin altındaki boşluklara yazınız.
Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik, Adalet, Saygı, Sevgi, Dostluk, Hoşgörü, Dayanışma
1. Resim:
Adalet, Eşitli, Özgürlük, Dostluk, Hoşgörü
2. Resim:
Kardeşlik, Dayanışma, Saygı, Sevgi,
3. Resim:
Dayanışma
4. Resim:
Hoşgörü, Saygı, Sevgi
5. Resim:
Özgürlük, Eşilik, Adalet
6. Resim:
Eşitlik, Kardeşlik, Saygı, Sevgi, Dostluk, Hoşgörü

Sayfa 16 2. Aşama
1. Ders Kitabı’nda yer alan “İnsani Değerleri Yaşamak ve Yaşatmak” adlı metni okuyunuz.
2. Günlük yaşantınızdan metinde verilen değerlerle ilgili örnekler veriniz.
Fakir zengin ayrımı kalkarsa, köylü şehirli ayrımı kalkarsa, enfasyon biterse, her insanın hak ve eşitliği olduysa o zaman gerçekten sabah olmuştur.
3. Aşağıda verilen değerleri önemine göre sıralayınız. Sıralamanızın nedenlerini açıklayarak sınıfça paylaşınız.
1. Özgür olmak
2. Eşitlik Bu sıralamamın nedeni her eşitliğin başında özgürlük geldiği
3. Adaletli olmak için eşitliği başa koydum. Eşitlik adalet demektir. Adalet
4. Güvenilir olmak güvenirliği getirir. Dayanışma hoşgörü saygı ve sevgi benzer
5. Dayanışma kavramlar olduğu için ard arda sıraladım. Çalışkan olmak
6. Hoşgörülü olmak bana göre sonuncu.
7. Sevgi
8. Saygı
9. Çalışkan olmak

4. Aşağıdaki soruları sınıfça tartışınız.
Adil bir insan neler yapar neler yapmaz?
Adil bir insan eşitliğin adaletin özgürlüğün gücüne inanır. Ayrımcılık yapmaz. Hoşgörüsü vardır.
Hoşgörülü bir insan neler yapar, neler yapmaz?
Hoşgörülü bir insanın her fikre saygısı vardır. Ama olmayanın fikre saygısı yoktur. Kendi kafasının dengine gider.
5. Bir önceki sayfada verilen değerleri aşağıdaki boşlukları yerleştirerek cümleleri tamamlayınız.
İnsanların dayanışma sayesinde güçlüklerin üstesinden geldiklerini öğrendim.
Dayanışmanın beni mutlu ettiğini öğrendim.
Adalete ihtiyaç duyduğumu öğrendim.
Eşitsizliğin beni mutsuz ettiğini öğrendim.
Kardeşliğe ihtiyaç duyduğumuzu düşündüm.
Dayanışmasız toplumlara üzüldüm.
Ülkemizde adalet olmasına memnun oldum.

6. Değerlerin olmadığı bir toplumda yaşamak ister miydiniz? Neden?
Hayır. Çünkü o toplumda dayanışma olmaz. Dayanışma olmayan bir toplumunda ömrü olmaz.
7. Metinde anlatılan değerlerin olmadığı bir toplumda yaşamak ister miydiniz? Neden?
Metindeki gibi toplumlarda genelde ırkçı toplumlar oluyor. Böyle toplumlarda doğsam bile o toplumdan uzaklaşırdım.
8. İçinde yaşadığımız toplumun ve insanlığın korunup geliştirilmesinde birey olarak ne gibi sorumluluklar üstlenebiliriz?
Topluma dayanışmayı aşılamalı hoşgörülü bireyler olmalıyız.
9. Metinde belirtilen değerlerin davranışlarımıza ne ölçüde yansıdığını bir gün boyunca gözlemleyiniz ve gözlem sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
Sokaklarda değişik insanlara aşağılayıcı bir şekilde bakanlar, kadınlara laf atanlar dolu olduğunu gördüm.

Sayfa 17 Herkes İçin İnsan Hakları
1. Kişi kartlarını grubunuzla birlikte doldurunuz.
2. Kişi kartlarını doldururken kişilerin yaşadıkları yeri (köy, kasaba, şehir) cinsiyetlerini (kadın, erkek), mesleklerini (çiftçi, işçi, memur), medeni durumlarını (evli, bekâr), fiziki özelliklerini (boy, kilo, saç rengi, göz rengi vb.) dikkate alınız.
3. Grup sözcüsü seçiniz.
4. Grup sözcüleri kendi gruplarona ait kişiyi tüm sınıfta tanıtabilir.
5. Sayfa 10, 11 ve 12’de yer alan soruları cevaplandırınız.
Sorular
a) Dünyanın farklı yerlerinde yaşayan bu insanlardan hangisi, insan hakları bakımından daha değerli/ onurludur?
Hepsinin de değeri ve onuru eşittir.
Sayfa 18
b) Yaşadıkları yer, cinsiyetleri, yaşları, meslekleri, fiziksel özellikler bakımından bu insanlar haksızlığa uğramış olabilirler mi? Neden?
Evet olabilirler. Çünkü her toplumda kişi aynı olacak diye bir şart yoktur. İnsanı toplum olarak değil birey olarak incelemek gerekir.
Aşağıdaki görselleri inceleyiniz. İnsan haklarının sadece belli bir kesim için mi geçerli olduğunu düşünüyorsunuz? Neden?
İnsan hakları herkes içindir. Hiçbir kimse zorla bir kişiye hiçbir şey yaptıramaz.

Sayfa 19
c) Haklardan yararlanma konusunda:
Yaşadığımız yer (ülke, şehir, kasaba, köy) fark eder mi? Neden?
Farkedmez. Haklar bütün evren içindir.
Çocuk, genç veya yaşlı olmanız fark eder mi? Neden?
Yaşın bu haklarda hiçbir alakası yoktur. Çünkü her yaştan insan insandır.
Kadın ya da erkek olmanız fark eder mi? Neden?
Kadın veya erkek olmak farkedmez. Cinsiyet ayrımı yapmamak gerekir.
Uzun ya da kısa boylu olmanız fark eder mi? Neden?
İnsanı fiziksel özelliklerine göre değerlendirmemek gerekir. Farkedmez.
İnsanların hayalleri ve hobileri fark eder mi? Neden?
İnsanın hayalleri ve hobileri kendine özgüdür. Yani her insanın ki farklıdır. Farkedmez.
Aşağıdaki görselleri inceleyerek insan hakları açısından yorumlayınız.
Bu resimlerde insan hakları adına hiçbir şey yok. Sadece dikdatörlük var.

Sayfa 20 Kişi Kartları
Kişi kartında verilen bilgilerden yararlanarak diğer özellikleri doldurunuz.
Yaşadığım Kıta: Afrika
Ülkem: Liberya
Yaşadığım Yer: Kasaba
Cinsiyetim: Erkek
Yaşım: 40 yaşındayım.
Mesleğim: Maden işçisiyim.
Eğitim durumum: Okuma yazma bilmiyorum.
Medeni durumum: Evliyim. İki çocuğum var.
Fiziksel özelliklerim: Zayıf, orta boylu, siyah gözlü, siyah tenliyim.
Hobilerim: Geleneksel çalgılar eşliğinde müzikler söylemek, yüzmek.
Hayallerim: Güzel bir iş kurup ailemi daha iyi bir yerde yaşatmak.

Yaşadığım Kıta: Amerika
Ülkem: Kanada
Yaşadığım Yer: Büyük şehirde yaşıyorum.
Cinsiyetim: Kız
Yaşım: 5
Mesleğim: Henüz bir mesleğim yok.
Egitim durumum: Anaokuluna gidiyorum.
Medeni durumum:
Fiziksel özelliklerim: Kısa boylu mai gözlü sarı saçlıyım.
Hobilerim: Piyano çalmak.
Hayallerim: Yüzücü olmak.

Yaşadığım Kıta: Avrupa
Ülkem: Almanya
Yaşadığım Yer: Şehir
Cinsiyetim: Kadın
Yaşım: 30 yaşındayım.
Mesleğim: Müzisyen. Piyano çalıyorum.
Eğitim durumum: Üniversite mezunuyum.
Medeni durumum: Evliyim.
Fiziksel özelliklerim: Görme engelliyim.
Hobilerim: Piyano çalmak, yeni müzikler dinlemek.
Hayallerim: Görebilmek.

Yaşadığım Kıta: Avustralya (Okyanusya)
Ülkem: Sidney
Yaşadığım Yer: Köy
Cinsiyetim: Erkek
Yaşım: 65 yaşındayım.
Mesleğim: Çiftçiyim. Tarlada çalışıyorum.
Eğitim durumum: Liseden sonra üniversiteye devam etmedim.
Medeni durumum: Bekarım.
Fiziksel özelliklerim: Uzun boylu, siyah saçlı, kahverengi gözlü, orta kiloluyum.
Hobilerim: Kitap okumak, yeni bilgiler edinmek.
Hayallerim: Evlat sahibi olmak.

Yaşadığım Kıta: Asya
Ülkem: Japonya
Yaşadığım Yer: Tokya
Cinsiyetim: Kadın
Yaşım: 45 yaşındayım.
Mesleğim: Bilim insanıyım.
Eğitim durumum: İletişim teknolojileri konusunda üniversitede çalışmalar yapıyorum.
Medeni durumum: Evliyim. İki çocuğum var.
Fiziksel özelliklerim: Kısa boylu, çekik siyah gözlü, zayıfım.
Hobilerim: Deneyler yapmak, çocuklarımla ilgilenmek.
Hayallerim: Japonya’yı dünyada iletişimde bir numara yapmak.

Yaşadığım Kıta: Antartika
Ülkem:
Yaşadığım Yer: İglo’da yaşıyorum.
Cinsiyetim: Erkek
Yaşım: 25 yaşındayım.
Mesleğim: Balıkçıyım.
Eğitim durumum: Okuma yazma bilmiyorum.
Medeni durumum: Evliyim.
Fiziksel özelliklerim: Orta boylu, şişman biriyim.
Hobilerim: Kayak yapmak.
Hayallerim: Ülkeleri gezmek.

Yaşadığım Kıta: Avrupa
Ülkem: Türkiye
Yaşadığım Yer: Şehir
Cinsiyetim: Erkek
Yaşım: 14 yaşındayım.
Mesleğim: Öğrenci
Eğitim durumum: İlköğretim 8. sınıf öğrencisiyi
Medeni durumum: Bekârım
Fiziksel özelliklerim: Uzun boylu, zayıf, bal rengi gözlü, siyah saçlıyım.
Hobilerim: Enstürman çalma, tarihi araştırmak.
Hayallerim: Cumhurbaşkanlığı ile başbakanlığı birleştirip bir devlet başkanı olmak.

Sayfa 24 Ne Kadar Öğrendik?
A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. İnsan, canlılar içinde özel bir yere sahiptir. Ona bu özel yeri sağlayan, diğer canlılarla ortak özelliklerinin yanında kendine has özelliklerinin olmasıdır. Bu özellikler aynı zamanda insanın değerli olmasını sağlar.
Buna göre aş3ağıda verilerden hangisi insanı değerli kılan bir özellik olamaz?
A. Akıllı olması
B. Seçim yapabilmesi
C. Düşünebilmesi
D. Üremesi Cevap=D

2. Sevgi, saygı, hoşgörü gibi duygular bütün insanlarda var olan ortak özelliklerdir. Ancak bazı insanlar birilerine saygı gösterirken bazıları hiç göstermeyebilir. Bazı insanlarda merhamet duygusu çok güçlü iken bazılarında güçlü değildir.
Bu bilgilere bakarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A. Bütün insanlar aynı davranışları gösterirler.
B. İnsanlar farklı duygulara sahiptirler. Cevap=B
C. Duygusal davranışlar sonradan kazanılır.
D. Bazı insanlarda duygu yoktur.

3. Aşağıdakilerden hangisi karşımızdaki kişiye kendisini değerli hissettiren örnek bir davranış değildir?
A. Başarılı bir insanı başarısından dolayı kutlamak
B. Karşımızdaki kişiyi niteliklerinden dolayı övmek ve onaylamak
C. Ailemizden birinin veya çevremizdeki kişilerin doğum gününü hatırlamak.
D. Arkadaşımızın her dediğini ve her davranışını onaylamak, kabul etmek. Cevap=D

B. Aşağıda verilen doğru ifadelerden başına “D”, yanlış ifadelerin başına “Y” yazınız.
4. (D) Bütün insanlar özgürlük, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar.
5. (Y) Bireysel farklılıklar kimini kiminden daha üstün kılar. Üstünlük bu yüzden doğuştan gelir.

C. Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
6. İnsanı değerli kılan özellikler nelerdir? Tartışınız.
Düşünceleri, bireysel yetenekleri, kişiliği ve kararları.
7. Sevgi, saygı, hoşgörü, adalet, eşitlik, özgürlük, dayanışma vb. değerlerin toplumun birlik ve beraberliğine katkıları neler olabilir? Düşününüz.
Toplumun ileri gitmesine, gelişmesine, özgür bir toplum olmasına, adaletin işlemesine yani insanların refahına güvenliğine katkısı olur.

ÜNİTE 2 DEMOKRASİ KÜLTÜRÜ

Sayfa 26 Demokrasi Nedir?
Yukarıda verilen kavramlardan birkaçını kullanarak demokrasiyi tanımlayınız. Tanımınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.
Demokrasi halkın kendi kendini yönetme biçimidir. Eşitlik, özgürlük, laiklik, sosyal adalet gibi kavramları içerir. Demokrasi olan ülkeler hukuk devletidir. İktidar seçimle belirlenir. Seçilen milletvekilleri parlementoda bir araya gelir.

Sayfa 27
Aşağıda verilen soruları yanıtlayınız.
1. Etkinlikte demokrasinin farklı biçimlerde tanımlanabildiğini gördünüz. Her tanım demokrasiyi tek başına ifade eder mi? Neden?
Etmez. Çünkü demokrasi çok geniş bir kavramdır tek bir kavramla açıklanamaz.
2. Tanımlardan hareketle demokrasinin temel özelliklerini belirleyiniz.
Özgürlük, Laiklik, Sosyal adalet, Eşitlik, Serbest Seçim, İnsan Haklarına Saygı, Hukuk Devleti, Halkın Yönetimi, Uzlaşma
3. Temel özelliklerinden yola çıkarak sınıfça ortak bir demokrasi tanımı yapınız.
Demokrasi insanın haklarına sahip çıkar. Toplumda sosyal adalet, özgürlük, eşitlik vardır. Devleti halk yönetir. Serbest seçimle iktidar belirlenir. Milletvekilleride uzlaşma ile kanunları belirler.

Sayfa 28 İnsan İradesine Verdiği Önem Bakımından Demokrasi
Aşağıdaki görselleri, demokrasinin insanların özgür ve tercihlerine verdiği önem açısından yorumlayınız. Görsellerde ifade edilmeye çalışılan hak ve özgürlükleri görsellerin altında verilen boşluğa yazınız.
1. Resim: 2. Resim:
Milletin seçtiği milletvekilleri Düşüncelerini ifade etme, devlete sesini duyurma.
bu parlementoda bir araya
gelir ve millet adına karar
alırlar.
3. Resim: 4. Resim:
Oy kullanarak İstediğin yeri tercih etmek.
kendi temsilcilerini seçmek.
5. Resim: 6. Resim:
Beğenmediğin, değiştirmek Bir kimsenin istediği yere gidip yerleşme
istediğin bir durumu seyehat etme hakkı.
yetkili kuruma yazılı
olarak bildirerek sesini
duyurmak.

Sayfa 29
Aşağıda iki farklı ülkeye ait verilen bilgileri okuyarak altındaki yönerge doğrultusunda etkinliği gerçekleştiriniz.
Demokratik Ülke
Demokrasiyle yönetilir. İnsan haklarına dayanan, hak ve özgürlüklerin anayasayla güvence altına alındığı bir ülkedir. Hak ülke yönetiminde söz sahibidir. Halkın seçimlerdeki tercihi iktidarı belirler. İnsanların irade ve tercihlerine yasalara aykırı olmadığı ve bir başkasına zarar vermediği sürece saygı gösterilir.
Bireyler oy kullanma ve sivil toplum kuruluşları aracılığı ile tercihlerini, taleplerini dile getirirler. Bireyler büyük çoğunlukla kendisini, kendisini, toplumu ve tüm insanlığı ilgilendiren konulara karşı ilgilidirler. Demokratik Olmayan Ülke
Tek bir lider tarafından yönetilir. İnsanlar ülke yönetiminde söz sahibi değildir. Devlet insan hak ve özgürlüklerine saygılı değildir.
Ülke genellikle bilim, teknik, eğitim, sağlık vb. pek çok konuda geri kalmıştır.
Örgütlenme hakkı olmadığı için sivil toplum kuruluşları kurulamaz.
Anayasası demokratik değildir.
Biret ile devlet arasında güven duygusu zayıftır.
Aşağıda demokratik olan ve olmayan ülkelere ait bazı özellikler verilmiştir. Verilen bu özelliklerin hangi ülkeye ait olduğunu tespit ederek (sonraki sayfada) tablodaki ilgili yerlere yazınız.
1. Demokratik Olan Ülke
Herkesin işini seçme, adaletli ve elverişli koşullardag çalışma hakkı vardır.
Ülkede, toplumsal hayatı düzenleyen kurallar ve anayasa vardır.
Vatandaşların, çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkı vardır.
Herkesin istediği gibi giyinme hakkı vardır.
Herkesin özgürce seyahat etme hakkı vardır.
Vatandaşların, düşüncesini özgürce ifade etme hakkı vardır.
Oy verme çağına gelmiş her bireyin oy verme hakkı vardır.
İnsanlar farklı yaşam biçimlerine saygı duyarlar.
2. Demokratik Olmayan Ülke
Bireylerin dernek kuırma ve istediği derneğe üye olma hakkı yoktur.
Bireylerin devlete devletin bireylere karşı güven duygusu zayıftır.
İnsanların, din ve vicdan özgürlüğü söz konusu değildir.
Vatandaşların iktidarı eleştirme hakkı yoktur.
Ülkede toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı yoktur.
Hukukun üstünlüğü ilkesi geçerli değildir.

Aşağıda verilen soruları yanıtlayınız.
1. Yakın çevrenizden yola çıkarak demokratik olan veya demokratik olmayan durum, olay ve davranışlara örnek veriniz.
Bir evde kararın tek bir kişi tarafından verilmesi demokratik olmayan durum, bütün ev halkıın fikri alınıp oylama ile karar verilmesine demokratik olan durumdur.
2. Bir ülkenin anayasasının olması ve vatandaşlarına oy hakkının tanınması o ülkeyi demokratik olarak nitelemek için yeterli midir? Neden?
Değildir. Çünkü o ülkede başa geçenler yolsuzluk yapıyorsa, insanların hak ve eşitliği kısıtlanıyorsa, halka zulüm varsa o ülkede demokrasi yoktur.


Sayfa 31
3. Demokrasi hangi özelliklerinden dolayı insana ve insan iradesine değer veren bir yönetimdir?
Eşitliği, sosyal adeleti, özgürlüğü, insan haklarına saygısı gibi özelliklerinden dolayı değer veren bir yönetimdir.
4. Demokrasiyi yaşam biçimine dönüştürmüş bireylerin davranışlarından örnekler veriniz.
Çevresine karşı hoşgörülüdür, fikirlere saygılıdır, herkesin yaşam biçimine saygısı vardır, hiçbir kimseyi dışlamaz.
5. Kendinizle ilgili önemli kararları özgür iradenizle aldığınızı düşünüyor musunuz? Neden?
Evet, çünkü kararlarımda başka kişilerin olumsuz düşüncelerine yer vermem.
6. Demokrasiyi içselleştirmek ifadesinden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Demokrasi benimsemek yani özümsemek.
Aşağıdaki görselleri demokrasinin temel özellikleri bakımından yorumlayınız.
Herkese kardeşçe yaklaşmayı, eşitliği, ayrımcılık yapmamayı anlatıyor.
Bireysel özgürlükler başkalarının yaşam hakkına engel olabilir mi?
Olabilir çünkü başkalarına karışırsan onların yaşam haklarını engellemiş olursun.

Sayfa 32 Yaşam Biçimi Olarak Demokrasi
Aşağıdaki görselleri demokratik tutum ve davranışlar açısından yorumlayarak görüşlerinizi verilen boşluğa yazınız.
İnsanların haklarının korunması, beğenmediği durumları protesto etmesi, yardımlaşması, çevrelerini koruması, hoşgörülü olmasını anlatıyor resimler. Her toplum böyle olamalı.

Sayfa 33
Aşağıdaki metni okuyarak metinle ilgili soruları cevaplayınız.

Sayfa 34
Sorular
1. Sinem Sezer’in hangi davranışları demokrasiyi bir yaşam biçimi olarak kabul ettiğni gösterir?
Yardımsever olması, protesto etmesi.
2. Demokrasiyi yaşam biçimine dönüştürmek ne anlamına gelir?
Haklarını, sorumluluklarını bilen bir birey olmak, barışçıl olmak, şiddetten uzak durmak.
3. Demokrasiyi yaşam biçimine dönüştürmek neden önemlidir? Nasıl mümkündür?
Herkese hoşgörülü olmak için, haklarını korumak için, yıkıcı değil yapıcı olmak için önemlidir. Bunları özümsersen yaşam biçimine dönüşür.

Sayfa 35 Demokratik Vatandaşın Özellikleri
Aşağıdaki görsellerde demokratik vatandaşın hangi özelliklerinin vurgulandığını belirleyerek verilen boşluklara yazınız.
1. Resim:
Soru sorma, kararını açıklama, düşünce özelliği.
2. Resim:
Vatandaşın haklarının korunması gerektiği.
3. Resim:
İnsanların eşit olduğu.

Sayfa 36 Demokratik Davranış Örnekleri
Aşağıda verilen tabloyu inceleyerek kendinize uygun bir rolü seçiniz ve rolle ilgili yazılması istenen konuda bir metin oluşturunuz (Demokratik bir vatandaşın, etkin ve sorumlu; eşitlikçi, sosyal adaletçi, hak ve özgürlüklere sayıglı, katılımcı, demokratik davranış biçimini içselleştirmiş vb. özelliklerini dikkate alarak yazabilirsiniz.)
Rol (Kim Yazıyor?) Hedef Kitle (Kime Yazıyor Biçim (Ne Yazıyor?) Konu (Ne Hakkında Yazıyor?)
Öğrenci Müdüre Şiir Demokratik okul, demokratik insan.
Çocuk Babaya Şarkı Beni anladın/anlamadın baba...
Vatandaş Belediyeye Dilekçe Ferah ve sağlıklı bir ulaşım için...
Seçmen Politikacıya Slogan Vekilimsin benim, görevin var senin vb.
Kadın Erkeğe Mektup Eşitlik kağıt üstünde değildir!
Temizlik işçisi Vatandaşa Uyarı Sokağa çöp atmayın çünkü...

Yapma okulda ayrım
Olsun önün ayrın
Hak ve eşitlikle yarın
Demokratik okul, demokratik insan

Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Size göre demokratik bir vatandaş olmanın gerekleri neler olabilir?
Demokratik bir vatandaş olursun çevren sana saygı gösterir. Örnek bir vatandaş olursun.
2. Demokrasinin yaşam biçimine dönüştürüldüğü bir toplumda yaşamın daha kolay olduğunu söyleyebilir miyiz? Neden?
Evet çünkü o toplum artık hoşgörülü hak ve eşitliğe önem veren bir toplum olmuştur.
3. Demokratik olmadığını düşündüğünüz bir tavırla ya da olayla karşılaştığınızda neler yapıyorsunuz?
Hak ve eşitliğimi mutlaka ararım. Ve mutlaka direniş gösteririm.
Sayfa 37 Farklılıklarımız Zenginliğimizdir
1. Aşağıda verilen parçayı önce bir bütün olarak söyleyiniz. Ardından belirlediğiniz bir ya da birkça notanın üstünü kapatarak o notayı atlayarak okuyunuz.
2. Görselin altında verilen soruları yanıtlayınız.
Sorular
1. Yukarıda verilen müzik verilen müzik parçasının her bir notasının da bir bireyi temsil ettiğini düşünerek farklılıklarımız zengiliğimizdir düşüncesinden hareketle yorumlayınız.
Birkaç notayı şarkıdan ayırdığında parça bozuluyor. Farklılıklarda böyledir. Bir bütündür.
2. “Yaşamak bir insan gibi tek ve hür ve bir toplum gibi kardeşçesine” sözünü yorumlayınız.
Her insan tek ve hür yaşar ama bir toplumun içinde kardeşçesine.

Sayfa 38
Sorular
1. Herkes aynı şeyleri mi seviyor yoksa farklı şeyleri mi seviyor?
Aynı şeyleride farklı şeyleride seviyor.
2. Hepsimiz aynı olsaydık nasıl bir durum ortaya çıkardı? Bu durum doğal mıdır? Neden?
Hayat çok banel olurdu. Yaşamanın bir zevki olmazdı. Bu durum çok doğal olurdu.
3. Etkinlik boyunca diğer arkadaşlarınız hakkında neler öğrendiniz?
Onların da görüşlerinin benim gibi olduğunu hepimizin hak ve eşitliklerimize sahip çıktığımızı öğrendim.
4. Farklılıklarımızın yaşamımıza zenginlik kattığını söyleyebilir miyiz? Neden?
Evet, çünkü farklılıklar toplumu zenginleştirir.
5. Her bakımdan birbirine benzeyen insanlardan oluşan bir sınıf, toplum ve dünyada yaşamak ister miydiniz? Neden?
Hayır, yaşamanın bir anlamı olmazdı.
6. Farklılıklara saygıyı, toplumun birlik ve beraberliğine, dünya barışını katkısı açısından yorumlayınız.

Sayfa 39 Eşitliğe Doğru
1. Grup sözcüsünü seçin.
2. Grup olarak ön bilgilerinizi dikkate larak 40. sayfa verilen tabloyu doldurunuz. Sınıfla paylaşınız.
3. Sayfada yer alan görsellerden ve tabloda yer alan bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız. Vereceğiniz cevapları nden, niçin, ne zaman vb. sorularlar gerekçelendiriniz.
Kadınların ve erkeklerin okulda, evde iş hayatında vb. alanlarda yapmak zorunda oldukları işler nelerdir?
Okulda ders dinlemek, evde evin ihtiyaçlarını karşılamak, işde işin görevlerini yerine getirmek.
Okulda evde, oyunlarda vb. iş bölümünü yaparken neye dikkat ediyorsunuz?
Herkese eşit şekilde adil görevler vermeye.
İş bölümü yaparken kadınların ve erkeklerin fiziksel ve duygusal özelliklerinden hangilerine dikkat edilir?
İkisinede dikkat edilir.
Kadınların/ erkeklerin duygusal özellikleri nelerdir? Bu duyguları tüm insanlar hissetmez mi?
Kadınlar, duygusaldır erkekler biraz daha katıdır. Kişiden kişiye göre otoriterdir. Tüm insanlar hissedir.



CİNSİ NE YAPAR? GEREKÇESİ NE YAPAMAZ? GEREKÇESİ
KADIN Çalışır
Evi geçindirir yada evdedir Evi katkıda bulunmak yada eve bakmak Her şeyi yapar.
ERKEK Çalışır
Evi geçindirir Evi geçindirmek Her şeyi yapar

Sayfa 41
Aşağıda mesleğinde başarılı olmuş kadınlar hakkında bilgiler verilmiştir. Siz de bu kişilerin eğitim hayatı, mesleğe başlamaları, iş ve aile hayatından karşılaştıkları güçlükler, bunları nasıl aştıkları konusunda araştırmalar yapabilirsiniz. Onlara sayfa 42’de yer alan “ Mektup Yazalım” bölümünde bir mektup yazınız.
Değerli Fatma Aliye, İnci Aksoy, Nermin Unat, Aynur Bektaş
Sizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Sizin böyle mevkilere gelmenize gurur duydum. Şuanda bütün kadınlara örnek olan karşımda 4 kişi görüyorum. Sizin sayenizde kadınlar hayatın eylem ve direniş olduğunu anlayacaklar.

Sayfa 43 Herkes Farklı, Herkes Eşit
Aşağıda verilen metni okuyarak soruları cevaplandırınız.
Mavi gözlü öğrenciler diğer göz rengini sahip olan öğrencilerden daha mı az üstün özelliklere sahiptir?
Hayır, hiçbir üstünlüğü yoktur.
Siz siyah, kahverengi ve diğer göz rengine sahip olsaydınız neler hissederdiniz? Neden?
Ben öğretmeni haksız çıkarmak için elimden geleni yapar onlara bir ders verirdim. Çünki kimse üstün değildir.
Siz mavi göz rengine sahip olsaydınız neler hissederdiniz? Neden?
Öğretmenime böyle şeylerin gerçek olmadığını herkesin eşit olduğu anlatırdım. Çünkü bende onlarda hiçbirimiz birbirimizden üstün değiliz.
Aşağıdaki soruları sorarak hikâyeyi tartışınız.
Siz mavi göz rengine sahip olsaydınız neler hissederdiniz? Neden?
Öğretmene bununda yanlış bir şey olduğunu her şeye inanmaması gerektiğini söyledir. Böyle bir sınıfta kalmaz sınıfımı değiştirirdim.
Siz siyah, kahverengi veya diğer göz renklerinden birine sahip olsaydınız neler hissederdiniz? Neden?
Asla kendimi üstün hissetmez “gülme komşuna gelir başına” sözünü hocaya hatırlatırdım.
Hikayenin bütününü dikkate alarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Sizce öğretmenin hangi davranışı doğru, hangisi yanlıştır? Neden?
Hepside yanlıştır. Hoca ayrımcıdır.
İlk bölümde mavi göz rengine sahip çocukların davranışı doğru buldunuz mu? Neden?
Hayır, kendini asla üstün görmeyeceksin.
İkinci bölümde siyah, kahverengi ve diğer göz rengine sahip çocukların davranışını doğru buldunuz mu? Neden?
İlk bölümde mavilerden intikam almak istemişlerdir. Yanlıştır.
Ayrımcılığın farklı türleri var mıdır? Tartışınız.
Bana göre yoktur. Hepsi ayrımcılıktır.

Sayfa 45
Aşağıda verilen hikâyeyi okuyarak soruları cevaplayınız.
1. Rosa Parks’ın mücadelesi hakkında neler düşünüyorsunuz?
Sonuna kadar destek veriyorum.
2. Rosa Parks’ın gerçekleştirdiği bu olay siyahların eşitlik mücadelesine nasıl katkı sağlamıştır?
Siyahlar bir kıvılcım ararken kıvılcım değil bir alev ortaya çıkmıştır. Ve alev volkana dönüşmüş ve haksızları yakmıştır.

Sayfa 46
Ailenizle birlikte üç katlı tarihi bir binada otuyordunuz. Ailenin üye sayısı çeşitli nedenlerle (Ölüm, evlenme, eğitim vb.) azaldı. Evi yeniden dizayn ettirdiniz, ortaya üçer odalı, üç yeni daire çıktı. Bu evleri biraz da ekonomik nedenlerle kiraya vermek istiyorsunuz. Görüşleri, düşünceleri, inançları, anlayışları ve kültürel değerleri birbirinizden farklı 12/kişiaile başvuruda bulundu. Kimlerle birlikte yaşamak isterdiniz? Başvuruda bulunanlar arasından evinizi kiraya verebileceğiniz üç kişiyi/aileyi belirleyerek “Kiraya Veririm” bölümüne, kesinlikle kiraya veremeyeceğiniz üç kişiyi/aileyi de “Kiraya Vermem” bölümüne işaretleyiniz.
Sıra
Nu Başvuru listesinde yer alan kişiler Kiraya Veririm Kiraya Vermem
1 Yalnız yaşayan bir kadın.
2 Siyasi faaliyet yürüten üç arkadaş.
3 Şehrin en seçkin pastanesinde çalışan mülteci aile. X
4 Sekiz kişilik bir aile.
5 Köpekleri olan bir aile.
6 İki çocuklu öğretmen bir aile.
7 Gelir düzeyi düşük bir işçi. X
8 İş bulmak amacıyla ülkemize gelmiş Güney Afrikalı siyah bir aile. X
9 Bir üniversitenin müzik bölümünde piyano ve şan dersleri veren bir erkek.
10 Emekli, sakin bir yaşam süren aile.
11 Babanın eski hükümlü olduğu bir aile.
12 Sizden farklı bir inanca ya da mezhebe sahip bir aile.

Sorular
1. Seçiminizi yaparken hangi kriterle hareket ettiniz? Neden?
En çok ihtiyacı olan aileleri seçmeye tercih ettim. Çünkü onların diğerlerinden daha çok ihtiyacı var.
Farklı özelliklere sahip insanlarda bir arada yaşamak nasıl bir duygudur? Açıklayınız.
Biz senelerdir öyle insanlarla yaşıyoruz. Hepimizin kokusu rengi görünüşü farklı olsada aynı toprağın çiçekleri olduğumuzu anlıyoruz.
3. Seçimlerinizde ön yargılarınızın etkisi oldu mu? Nasıl?
Olması, aksine bir çok kimsenin kabul etmeyeceği kimseyi ben seçtim.
4. Ev araya bu kişilerin yerine kendinizi koyunuz. Seçilmeyen kişilerin yerinde biri siz olsaydınız ne hissederdiniz? Bu tür durumlarla karşılaşmamak için neler yapabilirsiniz?
Umudumu kaybetmez ev aramaya devam ederidm. Böyle durumlarla karşılaşmamak için iyi ev sahiplerine denk gelmek gerekir.
5. Ön yargılarımızla nasıl mücadele edebiliriz?
Ön yargılarımızla düşüncelerimle mücadele edebiliriz. Eğer düşüncelerimiz de ön yargıya yer vermezsek mücadele edebiliriz.
6. Ayrımcılığın nedenleri nelerdir? Ayrımcılıkla mücadele konusunda bireysel olarak neler yapabiliriz?
En büyük neden kendini üstün görmektir. Herkesi eşit görürsen bireysel olarak mücadeleye başlamış olursun.

Sayfa 48 Çözümün Bir Parçasıyım
Aşağıda “Örnek Olay” bölümünde verilen sorunu “Adım Adım Çözüme” tablosundaki aşamaları dikkate alarak çözüm yollarını açıklamalar bölümüne yazınız.
Örnek Olay
Belediye çocukların hâlen oyun oynadığı boş araziye alışveriş merkezi yapmayı planladı. Bölge halkı bunu istemiyor.
Adım Adım Çözüme
Adımlar Açıklamalar
1. Sorunu belirleyiniz. Çocukların oyun oynadığı araziye alışveriş merkezi yapılması.
2. Tarafların ihtiyaçlarını/isteklerini belirleyiniz. Halkın çocuklar için yer istmesi. Karşı tarafında alışveriş merkezi yapmak istemesi.
3. Tüm tarafları düşünerek sorunun ne olduğunu tespit ediniz. Sorunun çocukların oyun oynmak için yerin olmadığı.
4. Tüm tarafları düşünerek, çözüm yollarını belirleyiniz (Bu çözüm yollarını belirlerken yorum, yargı ve değerlendirme yapmamaya dikkat ediniz. Amaç mümkün olduğunca çok çözüm yolu üretebilmektir. Çocuklar için oyun yerleri yapılması.
5. Belirlediğiniz çözüm önerilerinin nedenlerini, uygulanabilirliğini, alternatifleri tartışınız. Demokratik çözüm yolunu belirleyiniz. En demokratik çözüm yolu çocuklar için oyun yeri yapılması.
6. Çözümü nasıl ve ne zaman uygulayacağınızı belirleyiniz. Hemen uygularım.

Sayfa 49 Etkili İletişim İçin
“Giyecek hiçbir şeyim yok, bu kıyafetlerle dışarı çıkamam. Eminim herkes bana güler. Yarın geziye de gitmeyeceğim. Ne kadar kötü... Keşke annem ve babam bana yeni kıyafetler alsalar.”
Sizce böyle bir durumda anneler/babalar/büyükler nasıl tepki verirler?
Dolapta birçok kıyafetinin olduğunu kendi geçmişlerinden örnekler vererek bizim kıyafetlerimizin olmadığı gibi örnekler verirler.



Sayfa 50
Aşağıdaki sorulara cevap vererek etkili dinleme becerinizi değerlendirebilirsiniz.
Hoşunuza Gider mi? Evet Hayır
Siz konuşurken arkadaşınızın başka işlerle uğraşması X
Siz konuşurken arkadaşınızın sözünüzü kesmesi X
Siz konuşurken arkadaşınızın “Ya boş ver bunları!” demesi X
Siz konuşurken arkadaşınızın “Şimdi işim var sonra!” demesi X
Siz konuşurken arkadaşınızın sürekli sizi eleştirmesi X
Siz konuşurken arkadaşınızın oflayıp puflaması X
Siz konuşurken arkadaşınızın oturup kalkması X

Sayfa 51-52 El Ele Beraberce
Sorular
1. Eğer gruplar birbirinden bağımsız olarak çalışsaydı ya da gruplardan herhangi biri görevini yerine getirmeseydi kampanyanın gerçekleşmesi mümkün olabilir miydi? Ne tür sorunlar yaşanırdı?
Olmazdı. Çünkü organizasyonlar binaya benzer. Eğer eksik birşey olursa o bina yıkılır.
2. Tek başına bir grup tüm görevleri tamamlayabilir miydi? Neden?
Bana göre tamamlanırdı. Çünkü azmin elinden hiçbir şey kurtulamaz.
3. Bireyler gruplara gönüllü destek vermeseydi bu kampanya etkili bir şekilde amacına ulaşılabilir miydi?
Ulaşamazdı. Çünkü gönülsüz yapılan bir işin mutlaka bir yeri eksik kalırdı.
4. Kampanyanın gerçekleşmesi için yapılan iş bölümü neden önemlidir?
İş bölümü sayesinde organizasyon hızlanır.
5. Sizce Pakistan için böyle bir kampanya düzenlenmesinin amacı ne olabilir?
Sel felaketinde zarar görmüş kişilere yardım etmek amacıyla olabilir.
6. İnsanların iş birliği içinde çalışmalar yapması yaşamlarını nasıl etkiler? Açıklayınız.
Yaşamlarında dayanışmayı öğrenirler.
7 Bu kampanyada gösterdiğiniz iş bölümü ve iş birliğinin demokratik toplum yaşantımıza katkısı ne olabilir? Açıklayınız.
Daha çok yardımseverliğe ve dayanışmaya önem vermeye katkısı olabilir.

Sayfa 53 Ne Kadar Öğrendik?
A. Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Demokrasi, halkın oylarıyla, sivil toplum örgütleri aracılığı ile yönetime katıldığı ve yönetimde söz sahibi olduğu bir yönetim şeklidir. Bu yönetim şeklinde insanlar, sahip oldukları görüş ve düşünceleri hoşgörü sınırları içinde tartışarak, özgürce ortaya koyabilmektedir.
Demokrasi, insanların temel hak ve hürriyetlerini özgür bir şekilde yaşadıkları bir düzendir. Bu düzenin devamı açısından insanlar, hem kendi hak ve hürriyetlerini hem de diğer insanların temel hak ve hürriyetlerini korumal zorundadır (1 ve 2. sorular bu açıklamaya göre yanıtlandırılacaktır.)
Yukarıdaki paragrafa göre, demokrasi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A. Halkın egemenliğine dayanır.
B. Görüş ve düşünceler özgürce ortaya konulur.
C. Belli bir grubun egemenliğine dayanır. Cevap=C
D. Tartışmalar hoşgörü sınırları içinde yapılır.

2. Yukarıdaki paragrafa göre, demokrasiyi bir yaşam biçimi olarak seçmiş bir bireyden, aşağıdaki davranışlardan hangisi yapması beklenemez?
A. Görüş ve düşüncelerini özgürce ifade etmesi.
B. Kendine yapılmasını istemediği bir davranışı, başkasın yapması. Cevap=B
C. Hak ve özgürlüğüne sahip çıktığı gibi, başka insanların da hak ve özgürlüklerine sahip çıkması.
D. Herkesein görüş ve düşüncelerine saygı göstermesi.

3. Aşağıdakilerden hangisi, insanların yaşamsal değeri açısından önemli olan temel hak ve hürriyetlerin korunduğu ve geliştirildiği bir yönetim şekli olan demokrasinin egemen olduğu bir toplumda aşağıdakilerden hangisinin görülmesi beklenemez?
A. Farklı görüş ve düşüncelerin olması.
B. Kararların tartışılarak alınması.
C. Toplum içinde saygı ve hoşgörünün egemen olması.
D. Temel hak ve özgürlüklerin kullanımının sınırsız olması.

4. Demokrasi, halkın yönetime katıldığı ve yönetimde söz sahibi olduğu bir yönetim şeklidir. Bu yönetim şeklinde insanlar, toplumun işleyişine katkıda bulunmak için devletin ortaya koyduğu yasa ve kurallara uyar. Başkalarının görüi ve düşüncelerine saygı gösterir. Kendi haklarının neler olduğını bilir, haklarına sahip çıkar ve kendi haklarının korınması için yasaların ön gördüğü sınırlar çerçeveisinde mücadele eder.
Buna göre, demokratik vatandaş olma bilincine sahip bir bireydeen, aşağıdaki davranışlardan hangisini yapması beklenemez?
A. Farklı görüş ve düşüncelere saygı gösterir.
B. Tartışma ve katılım sonucunda alınan kararlara saygı gösterir.
C. Kendi haklarını korumak için hukuk kurallarının dışına çıkar. Cevap=C
D. Çevresindeki sorunların çözümüne etkin katılım sağlar.

5. Aşağıdakilerden hangisi insan haklarının özelliklerinden biri değildir?
A. Doğuştan tüm insanların sahip olduğu haklardır.
B. İnsan hakları evrenseldir.
C. Farklı ülkelerde, farklı uygulanabilir. Cevap=C
D. Hukuki belgelerle güvence altına alınmıştır.

6.
I- Sorumluluk alması
II- Farklı görüşleri grupla paylaşabilmesi
III- Görüş hakkının sınırlı olması
IV- Görevlerini yerine getirmesi
İş birliği ve iş bölümü anlayışına sahip tüm bireyler için uygun davranış biçimleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) I-II-IV Cevap=A
B) Sadece III
C) I-II-III
D) Sadece I

7. Aşağıdakilerden hangisi demokrasi kültürünün geliştiği toplumlarda sorun çözmede izlenecek yollardan biri değildir?
A) Tarafların kendilerini ifade etmelerine engel olmak Cevap=A
B) Çözüm yollarının belirlenmesinde çok yönlüğü esas almak
C) Sorununun sebepleri araştırmak
D) Çözümün gerçekleşme süreçlerini kontrol etme

8. Aşağıdakilerden hangisi sağlıklı iletişimin gerçekleşmesine engel olur?
A) Emir vermek Cevap=A
B) Dinlemek
C) Eleştirmek
D) Öğüt vermek

9. Aşağıdakilerden hangisi ayrımcılığın ortadan kaldırılmasında etkili yollardan biri değildir?
A) Yaşlıların hayatlarını sağlıklı, huzurlu ve güvenli bir şekilde devam ettirmesi için gerekli tedbirlerin alınması
B) Kadınların iş olanaklarından yararlanmasına fırsat sağlanması
C) Engellilerin sadece evde yaşamalarına imkân sağlayacak şartların oluşturulması Cevap=C
D) Bebek ve çocukların bakımı için uygun şartların sağlanması

B. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
10. Vatandaş, hukuksal olarak bir ülkeye vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkese verilen addır.
11. Demokrasilerde, halk adına görev yapacak temsilcileri, seçim yolu ile seçer.
12. Demokraside insanlar temel hak ve özgürlüklerini, hukukun öngördüğü sınırlar içinde kullanabilmektedir.
13. Demokrasinin ilkelerini en iyi biçimde uygulayan yönetim biçimi cumhuriyettir.
14. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde belirtilen haklar tüm insanlar için adil ve geçerli haklardır.
15. İnsan hak ve onurunun korunmasında insanın sadece insan olmaktan dolayı kazandığı haklardır.
16. İnsanların din, dil, ırk etnik köken, cinsiyet, yaş gibi nedenlerle diğer insanlar tarafından hor görülmesi, dışlanması ayrımcılığın göstergesidir.
17. İnsanların cinsiyetlerinden dolayı imkânlardan mahrum bırakılması cinsiyet ayrımcılığıdır.

B. Aşağıda verilen doğru ifadelerin başına “D”, yanlış ifadelerin başına “Y” yazınız.
18. (Y) Seçme ve seçilme hakkını kullanarak ülke yönetimine katılım sağlamak yeterlidir.
19. (D) Vergi vermek vatandaşlık görevidir.
20. (Y) Toplum içinde insanların rahat, huzurlu yaşaması için düzenlenmiş olan kanun ve kurallara uymak vatandaşlık görevi değildir.
21. (D) Farklı görüş, düşünce, inanç, anlayış ve kültürel değerler toplumsal yaşamı zenginleştirir.
22. (D) Sınıfımızda kız-erkek eşit söz hakkına sahiptir.
23. (Y) Sınıf başkanlığı katılım süreçlerine kız öğrenciler sosyal etkilinlerin seçilim süreçlerine erkek öğrenciler katılır.
24. (D) İnsanlara engelli olmalarından dolayı farklı davranılmaz.
25. (D) Kadın ve erkekler karar verme süreçlerine birlikte katılır.
26. (D) Bireyler eşit haklardan yararlanır.
27. (Y) Toplumsal sorunlarda belli birimler söz sahibidir.

C. Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
28. Sizce insan hak ve onurunun korunmasında İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi hukuki belgelerin önemi nedir? Açıklayınız.
Bu belgeleri ülkeler kabul ettikçe ülkelerdeki insana verilen değer daha çok artıyor, değer vermeyenler ise kanunlar aracılığı ile cezalandırılıyor.
29. Aile içinde iş birliği ve iş bölümünün olmadığı durumlarda ne tür sorunlar ortaya çıkabilir?
Tek kişi her türlü sorunu çözemediği için huzursuzluk olur.
30. Deprem, sel, yangın gibi felaketlerde ülkelerin yardımlaşma ve dayanışma amacıyla çalışmalar yapılması sorunların çözümüne nasıl katkı sağlar?
Ülke toplumu yalnız olmadığını anlar ve dayanışma daha çok olur. Ülkede bir sorun olsa yardımlar daha çok yapılır.
31. Genel ve yerel seçimlerde kadın adayların sayısının artması kadın ve erkeğin haklardan yararlanma, karar verme süreçlerine birlikte katılması toplumsal yaşamı nasıl etkiler? Açıklayınız.
Toplumda kadınlara önem verildiği anlaşılır. Anayasa, kanunlar sadece erkek değil kadınlar tarafındanda belirlenir. Kadının önemi anlaşılır.

ÜNİTE 3 HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİMİZ

Sayfa 58-59 Haklar Ve Sorumluluklar El Ele
Aşağıdaki öyküyü dikkatle okuyarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Öyküde öğrenci hangi hak ve özgürlüklerini kullandı? Bunları kullanırken hangi sorumluluklarını yerine getirmedi? Düşüncelerinizi yazınız.
Öyküde öğrenci okula gitme hakkını kullandı. Ama ödev yapma sorumluluğunu yerine getirmedi. Otobüse binme hakkını kullandı ama yaşlılara yer verme sorumluluğunu yerine getirmedi.
Öyküde öğrenciye karşılaşan kişiler olduğunuzu, hangi hak ve özgürlüklerinizi ihlal edildiğini de düşünerek aşağıda verilen konuşma balonlarının içlerini uygun biçimde doldurunuz.
Yoksulluk çeken bir çocuk; “Çöpe giden ne çok yemek var oysa biz burada açlık çekiyoruz.”
Alt sınıftaki öğrenci; “Bizim voleybol topumuza vurup başka yerlere gönderiyorlar. Oysaki okulda birçok futbol topu var.”
Otobüsteki yaşlı adam; “Otobüste o yer benim hakkımdı. Çünkü gençler ayakta durabilir ama biz duramayız.”
Öğretmen ve aile; “Eğitimini en iyi şekilde olması için elimizden geleni yapıyoruz oysa” yapmasaydık bir şey diyemezdim ama durum çok kötü.
Temizlik işçisi; “Yere attığı o çöpü çöp kovasına atsaydı hem çevre kirlenmez hemde bizim işimiz kolaylaşırdı.
Söz sırası alınan arkadaşı; “Söz sırası bende olmasına rağmen kendisi söze karıştı. Bana saygı göstermesi gerekiyordu.”
Kürsüde konuşan öğretmen; “Biz kürsüde konuşurken bizi dinlemek isteyen arkadaşlarına da engel oluyor.”
Kötü bir sırayı kullanmak zorunda kalan öğrenci; “Devlet malına zarar veriyor ve ceremesini biz çekiyotuz.”
Otobüs sırasında bekleyen kadın; “Otobüs sırasında aralardan geçmeye çalışırken ayaklarımıza basıp bizi itiyor.”
Bahçedeki kız öğrenci; “Bizi iterek yere düşürdü. Elimiz yara aldı. Bizim böyle birşeye hakkımız yok.”

Sayfa 60 İnsan Haklarının Evrenselliği
Aşağıda insan haklarının evrenselliği ile ilgili örnek olaylar verilmiştir. Bu olayları inceleyerek insan hak ve özgürlüklere vurgu yapıldığını tespit ediniz. Herbir olayın yan tarafında verilen boşluğa, hakların neden gerçekleşmesi gerektiğine yönelik 5-10 satırlık bir metin hazırlayınız.
1. İnsanın yaşma hakkının ihlal edildiği görülüyor. Bu haklar bütün insanların hakkı olduğu için her insana bu hakların verilmesi gerekir.
2. İnsanın fikrini açıklama hakkı. Bu hak bütün insanların en doğal hakkıdır.
3. İnsanın eğitim ve öğretim hakkı. İnsan haklarına göre her insan eğitim ve öğretim görmelidir.
4. İnsanın yaşama, beslenme hakkı. Bu hakkı insanlara devlet tanımalı ve yardım etmelidir.
Sayfa 62
5. İnsanın özel hayatın gizliliği hakkı. Her insanın özel hayatı kendinedir. Kimseninde karışmaması gerekir.
6. İnsanın çalışma hakkı. Her insanın çalışma hakkı vardır. Bu hakkı kimse alamaz.

Sayfa 63 Hukukta Hak Arama Yolları
Aşağıda verilen bilgileri okuyarak 3. etkinliği yönerge doğrultusunda gerçekleştiriniz.

Sayfa 64 3. Etkinlik
Yaşadığınız ilin Baro, Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Başkanlığı ve Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumunun telefon numarasını ve adresini araştırarak aşağıdaki boşluklara yazınız.
ANKARA BAROSU
TELEFON: 0312 444 2276
ADRES: Adliye Sarayı 5.kat Sihhiye, Ankara
TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEETİ BAŞKANLIĞI
Tüketiciler Derneği, Zeytinlik Mahallesi H.Z.Uşaklıgil Cad. Daimi Halk Pazarı No:17 (Caroussel AVM Yanı Bakırköy / İstanbul Türkiye
+90 212 660 47 48 +90 212 543 72 57
SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU
Anafartalar Cad. No: 70 Ulus / ANKARA
0312 310 24 60
Aşağıda olaylardan herhangi birini seçerek olaya uygun bir başvuru yöntemi (Dilekçe verme, elektronok, posta gönderme, dava açma, kamuoyu oluşturma vb.) ve başvuracağınız merciyi (ilgili müdürlük, başkanlık, bakanlık, komisyon, kurul vb.) tespit ediniz. Belirlediğiniz yöntemle başvurunuzu yapınız.
3. Olay: Sokağınızda belediyenin açtığı çukur ayladır kaptılmadı, çukur gerekli güvenlik önlemleri alınmadığı için tehlike arz ediyor.
Sayın Belediye Başkanı ......................................
Belediyenizin semtimizde açtığı çukur hala kapatılmadı ve tehlike arz ediyor. Bu soruna bir çare bulmanızı arz ederim.
Belediye Başkanlığına

Sayfa 66 İnsan Haklarıyla İnsandır
Aşağıda verilen Çocuk Hakları Sözleşmesinin 12 ve 13. maddelerini okuyunuz. A ve B gruplarında verilen yönergeleri takip ederek verilen maddelerin önemini analatan bir metin/ürün hazırlayınız. Hazırladığınız metni arkadaşlarınızla paylaşarak etkinliğin sonundaki soruları cevaplayınız.
Sayfa 67
Metin hazırlarken ve ürün tasarlarken hissettiklerinizi ve düşüncelerinizi “hak, özgürlük, demokratik ortam, özgür ve bağımsız karar alabilme, kendini ifade edebilme ve yaratıcı düşünme” gbi kavramları da kullnarak bir metin hazırlayınız.
Çocuk Hakları Sözleşmesinin 12 ve 13. Maddelerinin Önemi
Çocuk Hakları Sözleşmesi bütün çocukları kapsayan bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile bütün çocukların rahatını, ferahını, geleceğini düşünen bir sözleşmedir. Bu sözleşmenin önemli iki maddesi de 12 ve 13. maddedir. Bu maddelerde her çocuğun fikrine serbestçe söylebilme hakkı olduğu, ve bu fikirlere saygı gösterme hakkının olduğu yazmaktadır. Her evde geçerli olması gerek olan bu iki maddenin birçok evde uygulanmadığı gözlemlenir. Buda ülkede çocuk fikirlerine saygı olunmadığını gösterir. Bu maddeleri kendi içimize işletmeli ve özümsemeliyiz. Çocukların demokratik bir otam hazırlamalı hak ve özgürlüklerini ihmal etmemeli, gelecekte özgür ve bağımsız karar alırken yaratıcı düşünmeyi aşılamaya çalışmalıyız.

Sorular
1. Süreci sınırlılıklar ve özgürlükler açısından değerlendiriniz.
Bu sürec çocukların fikirleri açısından özgür olduğunu göstermektedir.
2. Metin/ürün hazırlama sürecini düşüncenin üretilmesinde demokratik ortamın önemi açısından değerlendiriniz.
Demokratik ortam ile herkes fikrini rahat bir şekilde hazırlayıp metinde kendi düşüncesine önem vermek demokratik ortamı hazırlar. Demokratik ortam ile herkesin fikrine saygı gösterilir.

Sayfa 68 Sorunlar Ve Demokratik Çözümler
Aşağıdaki görseli inceleyiniz. Verilen sorular hakkındaki düşüncelerinizi noktalı yerlere yazınız.
1. Görselden ve metinden hareketle hangi hak ihlalinin yapıldığını tespit ediniz.
İnsanın okula gidip eğitim öğretim hakkı ihlal edilmiştir.
2. Bu hak ihlalinin nedenleri neler olabilir?
Çocuğu ev işlerinde, tarlada çalıştırmak gibi nedenler olabilir.
3. Hak ihlaline yönelik çözüm önerileriniz nelerdir?
Devlet tespit edip velilere durumu anlatıp ikna edip ikna olmuyorsa ceza ile ikna edip çocuk okula gönderilmelidir.
Sayfa 69
4. Çevrenizde karşılaştığınız veya yaşadığınız bir hak ihlali var mıdır? Örnek veriniz.
Çevremde karşılaştığım trafik kurallarına uymama, çevreyi temiz tutmama gibi ihlaller var.
5. Karşılaştığınız hak ihlalinde ne tür bir çözüm ürettiniz? Ürettiğiniz bu çözüm önerisinin demokratik olduğunu düşünüyor musunuz? Neden?
Kural ihlali yapan şöförlerin ehliyeti 1 yıl süreyle alınsın. Bir daha hata yaparsa hiç verilmesin. Trafik sorunu çözülür. Demokratik olmaya bilir ama bence gerekli bir çözüm.
Sayfa 70
6. Karikatürde verilen sorguya yönelik düşüncelerinizi açıklayınız.
Çözümde bir katkı payın olduğu için çok güzel bir duygu.

Sayfa 71 Sivil Toplum Kuruluşları Ve Faaliyetleri
Görsellerdeki sivil toplum kuruluşlarının hangi alanda faaliyet gösterdiğini belirterek tespitlerinizi görselin yanındaki boşluğa yazınız.

1. Çocuk istismarını ve ihlâlini önleme derneği; Çocukların hak ve özgürlüklerini koruyan, geliştiren kuruluşlarla iş birliği yapar. Bu amaçla bireyin doğum öncesinden başlayarak tüm gelişim evlerinde sağlık bir biçimde gelişmesini sağlamak, fiziksel, duygusal ve cinsel istismarını önlemek için çalışan bir sivil toplum kuruluşudur.
2. Arama Kurtarma Derneği mağara, dağ gibi ulaşılması zor olabilecek yerlerde veya doğal afetlerde kaybolanların aranması ve bu koşullarda kaza geçirenlerin kurtarılması için etkinlik gösteren bir dernektir. Türkiye'nin arama kurtarma konusunda ilk sivil toplum örgütü olan dernek, 1996 yılında kurulmuştur ve gönüllülük ilkesi ile faaliyet göstermektedir.
3. Tüketiciyi Koruma Derneği 25 Ekim 1990 tarihinde gönüllü kişiler tarafından kurulmuş, merkezi İstanbul'da bulunan bir dernektir. Tüketici haklarının korunması, geliştirilmesi , tüketicilerin kendilerini koruyabilmeleri için gerekli bilinç ve örgütlülük düzeyine ulaşabilmeleri yönünde çalışmalar yapmaktır.

Sayfa 72
4. Türkiye Yazarlar Sendikası, merkezi İstanbul'da olan bir sivil toplum kuruluşudur. Amacı yazarların emeğini sermayeye karşı korumaktır.
5. Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), 1993 yılında, bilimsel bir araştırma projesinin devamlılığını sağlamak amacıyla kurulmuş olan bir vakıftır. Vakfın kuruluş amacı anneler ve çocukları eğitmektir, ancak bugün bu amacını aşarak babalara, çocuksuz kadınlara ve ailelere de eğitimler vermektedir.

Sorular
1. Sivil toplum kuruluşları bu görsellerde gördüklerinizin dışında hangi alanlarda faaliyet gösterebilirler?
Amacı farklı sivil toplum örgütlerine yardım etmede faaliyet gösterebilirler.
2. Çevrenizde, tespit ettiğiniz farklı faaliyet yürütem STK’lar var mı? Gerçekleştirdiği etkinliklerden örnekler veriniz.
Çevremde öyle bir toplum kuruluşu görmedim.
3. Sivil toplum kuruluşlarının demokrasiyi, hak ve özgürlükleri korumada ne gibi yararları olabilir? Örnekler vererek açıklayınız.
Bu kuruşların belirlediği sorunları devlete bildirdiği için ve birçok kişiyi kapsadığı için bir çok sorunu çözebilir.



Sayfa 73-74-75
STK’larla ilgili verilen tanıtım kartlarını inceleyiniz. Her bir STK’nın amacına yönelik faaliyet önerilerinde bulununuz. Önerilerinizi verilen noktalı yerlere yazınız.
Çocuk Vakfı Önerilerim: Fakir, maddi durumu iyi olmayan çocukları tespit edip onu eğitim sosyal faaliyetler açısından ona yardım etmek, yetim çocukları kendi kuruluşlarında bakmak, eğitiminde yardımcı olmak.
Tema Önerilerim: Bütün okullarda konferans düzenleyerek çevre sevgisini aşılamak, çorak arazilere canlandırmak, bütün doğa varlıklarını tapulayıp onlara zarar verenlere verdiği zarar kadar ceza vermek.
Eğitim Gönüllüleri: Dershaneye gidemiyecek çocuklara eğitim vermek, çocuklara hobi edinmede yardımcı olmak.
Losev Gönüllüleri Önerilerim: Bence bu kurum devlete bağlanmalı ve devlet yardımıyla daha çok kan ve ilik bulunmalı.
Tikad Önerilerim: Bu kurum kadınların evlerini ziyaret etmeli onların ekonomiye katkı sağlaması gerektiğini aşılamalı ve onların önünü açmalıdır.

Sayfa 76 STK Kuruyoruz
1. Önce hangi alanda faaliyet göstereceğinizi belirleyiniz ve kuracağınız STK’ya bir ad veriniz.
İşçileri koruma alanında. İsmide Türkiye İş ve İşçiyi Koruma Kurumu (TÜRK-İŞ
2. Gerçekleştireceğiniz çalışmalar neler olabilir?
İşsizlere iş bulma, sigortasız işçileri sigortalarını yaptırma, korunmasız işçilerin güvenliğini sağlama.
3. Giderlerinizi sağlamak için neler yapacaksınız?
Bağış gelirleriyle sağlamaya çalışacağım.
4. Üye kazanmak için ne tür çalışmalar yapacaksınız?
Propagandalarla, konferanslarla üye kazanmaya çalışırım.

Sayfa 77
Kurduğunuz STK’nın amblemini tasarlayarak aşağıda verilen boşluğa çiziniz.

Sayfa 78 Afiş Tasarlıyalım
Kurduğunuz STK’nın gerçekleştirebileceğiniz herhangi bir faaliyetine yönelik aşağıda verilen boşluğa bir afiş çiziniz.
Sorular
1. Hangi alanda faaliyet gösteren bir STK oluşturdunuz? Neden?
İşçiyi koruma alanında bir faaliyet oluşturdum. Çünkü işçi haklarını korumak için.
2. Sorunların çözümünde sizce STK’ların ne tür katkıları olabilir?
Çok büyük katkı sağlar. Çünkü kuruluşta bir çok kişi olduğu için sesine devlete çok rahat duyurabilir.
3. STK’ların olmadığı bir demokratik toplum düşünülebilir mi? Neden?
Hükümete bağlıdır. STK’ların görevini yaparsa bir sorun olmaz.

Sayfa 79 İnsan Hakları İle İlgil iGelişmeleri Takip Ediyoruz
Gazete, dergi, televizypn ya da İnternetten insan haklarındaki gelişmelerle ilgili bir haber bularak aşağıda verilen boşluğa yapıştırınız ya da yazınız. Haberi arkadaşlarınızla paylaşınız.
İnsan hakları çocuk hakları ile başlar

‘Çocuklar ve Hakları’ konseptiyle ilk kez bağımsız olarak düzenlenen ‘Hangi İnsan Hakları’ adlı festival, 6 Aralık’ta start alacak.
DOCUMENTARIST’in yan etkinliği olarak 2009’dan beri düzenlenen ‘Hangi İnsan Hakları?’ belgesel festivali, bu yıldan itibaren bağımsız bir festivale dönüşüyor. Film festivalinde bu sene ana tema ‘Çocuklar ve Hakları’ olacak. Festivalin gösterim ve yan etkinlikleri SALT Beyoğlu, Dutch Chapel ve Tütün Deposu’nda ücretsiz olarak gerçekleşecek.
Bütün film gösterileri ücretsiz
Festival kapsamında, dünyanın pek çok ülkesinde çocukların durumunu yansıtan filmlerin yanı sıra, her alandaki insan hakları ihlallerinin muhtelif örneklerini ele alan, bu konuda verilen mücadeleleri anlatan 30’dan fazla film seyirciyle buluşacak. Ayrıca hafta boyunca yabancı konukların da katılımıyla, çocuklarla atölye, sergi, panel, forum, tiyatro gibi pek çok yan etkinlik gerçekleşecek. Hollanda’nın ve İsveç’in İstanbul Başkonsolosluğu desteğiyle gerçekleşen festivalin gösterim ve etkinlikleri 6-10 Aralık tarihleri arasında İstanbul’da SALT Beyoğlu, Dutch Chapel ve Tütün Deposu’nda yer alacak.
Kaynak: stargazete.com
Sayfa 80
Sorular
1. Sizce gazete haberinde hangi temel insan hakkından söz edilmektedir?
Çocuk haklarından.
2. Sizce habere konu olan olay olumlu bir gelişme midir? Neden?
Evet, çok olumlu bir gelişmedir. Çünkü çocuklarında hakkının olduğunu göstermektedir.
3. Haberde en çok hangi durum dikkatinizi çekti? Neden?
Ücretsiz olup herkese izletileceği dikkatimi çekti. Çünkü böyle filmler artık çekilmiyor.
4. Habere karşılaştığınız olaya benzer bir durumla çevrenizde rastladınız mı? Açıklayınız.
Rastlamadım. Artık çocuklara değer veriliyor.
5. Habere konu olan olayın gelcekte hangi değişimlere neden olabileceğini belirtiniz.
Çocuk haklarının ihlal edilmeyeceği, çocuk psikolojisine önem verileceği vs. gibi durumlara.

Sayfa 81
Aşağıda verilen soruların cevaplarını noktalı yerlere yazınız.
1. İnsan hakları ile ilgili gelişmelere medyada yeterince yer verildiğini söyleyebilir miyiz? Neden?
Hayır, çok yer verilmiyor. Gündemi meşgul eden olayları çok uzatıyolar.
2. Medyada insan haklarıyla ilgili haberlerin yeterince yer bulması için neler yapılabilir?
Medyanın yandaş medyası değil vatandaş medyası olması lazım.

Sayfa 82 Herkes İçin Hukuk
Aşağıdaki metni okuyunuz. Verilen yönergeler doğrultusunda etkinliği gerçekleştiriniz.
Sorular
1. Metinle ilgili sorular türetiniz.
Ferman hangi yılda yazılmıştır?
1478
Fermanı özetleyiniz.
Fermanda farklı dinden farklı ırktan olan insanların imparatorluğun içinde rahat bir şekilde yaşamalarını, kimsenin onlara zarar veremeyeceğini ve başka ülkeden gelenlerinde aynı haklara sahip olduğunu anlatıyor.
2. Metinden çıkardığınız soruları arkadaşlarınıza yönlendirerek cevaplar arayınız.
3. Metnin ana fikrini tespit ediniz.
Metnin ana fikri milliyeti, ırkı, cinsi, dili, dini, mezhepi ne olursa olsun onun değerli olması insan olmasıdır.

Sayfa 83
Aşağıda hukukun üstünlüğünü ifade eden sözler ve maddeler verilmiştir. Bunlarda vurgulanmak istenen ana fikir nedir? Yorumlayınız.
Tüm insanların kadın erkek ayırt etmeden özgürce hak ve ifadelerini adalet önünde dile getirebileceğini söyleyebiliriz.
Yaptığınız yorumlardan yola çıkarak hak, adalet ve eşitlik çizgisinde sınıf kurllarınızı belirleyiniz.
1) Bütün öğrenciler eşitttir.
2) Bütün herkes eşitçe kendini ifade edebilir.
3) Bir suç işlendiğinde herkes kanun önünde eşittir.

Sayfa 84 Ne Kadar Öğrendik?
A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Aşağıdakilerden hangisi, çocuklara karşı şiddetin önlemesinde ileri sürülebilcek demokratik bir yoldur?
A. Toplumda şiddetin kabul görmesinde aldırmama
B. Anne/baba programları yoluyla ailelere destek verme Cevap=B
C. Çocuklara çatışmayı şiddet kullanarak yönetmeyi öğretme
D. Yaşanan ya da tanık olunan şiddet hakkında konuşmama

2. Hukukun üstünlüğünde toplum devletin etkisinde olmadığından özgür, çoğulcu ve katılımcıdır, egemenliğin hem sahibi hem de tek kullanıcısıdır.
Yukarıdaki ifadeden yola çıkarak hukukun üstünlüğünde egemen olduğu bir ülkede aşağıdaki yargılardan hangisi söz konusu olamaz?

A. İnsan hak ve özgürlükleri geliştirilebilir.
B. Siyasal özgürlüğe dayanan demokratik bir rejimin varlığı sağlanmıştır.
C. Egemenlik bütünüyle devlete aittir, devredilemez. Cevap=C
D. Bireyler, özgür, girişimci ve katılımcıdır.

3. Sivil toplum kuruluşlarıyla (STK) ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. STK’lar yardımlaşmayı ve dayanışmayı ön plana çıkarırlar.
B. STK’lar gönüllüler tarafından kurulmuştur.
C. STK’lar faaliyetleri ilan ve afişlerle duyururlar.
D. STK’larda çalışan bireyler, çalışmaları karşılığında ücret alırlar. Cevap=D

4. Aşağıdakilerden hangisi çevremizde karşılaştığımız demokratik olmayan tavır ve tutumlardandır?
A. Toplu taşıma araçlarına sıra ile binilmesi
B. Öğretmenin sürekli olarak aynı öğrencilere söz hakkı vermesi Cevap=B
C. Öğrenmcinin okul bahçesine çöp atan arkadaşlarını uyarması
D. Sınıf arkadaşlarının düşüncelerine saygı göstermesi

5. Görseldeki sosyal bilgiler öğretmeni aşağıdaki hakların hangisinden bahsetmektedir?
A. Yaşama hakkı Cevap=A
B. Dilekçe hakkı
C. Eğitim hakkı
D. Sağlık hakkı

6. 8 Nisan 2006 İstanbul’un Tuzla ilçesinde gömülü olarak bulunan zehirli varillerin ortaya çıkması bütün haber kanalları ve ulusal gazetelerde geniş olarak yer almıştır. Sivil toplum kuruluşlarının düzenlemiş olduğu gösteriler ve topladıkları imzaların oluşturduğu kamuoyu baskısı üzerine hükûmet çevre yasasında değişiklik ön gören yasa tasarısını Meclise getirme kararı almıştır.
Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A. Demokratik yönetimlerde sorunların çözümünde halkın beklentileri önemlidir.
B. Sivil Toplum Kuruluşları sorunların çözümünde etkin bir rol oynar.
C. Kamuoyu toplumun istek ve beklentilerini yansıtır.
D. Sağlıklı bir kamuoyu oluşturulabilmesi için bireysel çıkarlar ön planda tutulmalıdır. Cevap=D

B. Aşağıda verilen doğru ifadelerin karşısına “D”, yanlış ifadelerin karşısına “Y” yazınız.
7. (D) İnsan haklarını ihlal etmemek, hak ihlallerine karşı duyarlı olmak ve ihlallere karşı tepkide bulunmak bütün kuruluşların, bütün insanların iş birliğini gerektirir.
8. (Y) Hakkımızı aramak için başvuracağımız yollardan biri de kaba kuvvettir.
9. (D) Sorunların çözümünde diyalog, hoşgör, ve uzlaşma yolları aramak etkin bir yoldur.
10. (D) Karşılaştığımız sorunları hukuk kurallarına uyarak çözmeye çalışmak demokratik vatandaşlığın bir gereğidir.
11 (Y) İnsan haklarının korunması görevi sadece hükûmetlerin başarabileceği bir iştir.

C. Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
12. İnsancık hukuk ve insacıl eylem kavramları hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Her insan hukuk önünde eşittir. Ve hukuk düzeyinde istediği eylemi yapabilir.
13. Sorumluluk bilincine sahip olan bir öğrencinin çevresinde yaşanan bir sorunla ilgili olarak nasıl davranması beklenir? Yorumlayınız.
Sakin bir tavırla, düşünerek ve daha sakin bir şekilde sorunu çözmeye çalışır.
14. Kendinizi iyi bir vatandaş adayı olarak nitelendirebilir misiniz? Neden?
Evet. Ben kendimi tam bağımsız demokratik aynı zamanda laik bir Türkiye’nin en büyük bekçisi olarak görüyorum.
15. Hakların ihlal edildiğinde başvurabileceğiniz demokratik hak arama yolları hangileridir?
Yetkili kurumlara şikayet etmek.
16. Seçeceğiniz bir sivil toplum kuruluşu hakkında bilgi vererek bu tür kuruluşların neden önemli olduğunu söyleyiniz.
Tema. Çünkü bizim ülkemizde doğaya önem verilmediği için Tema’nın görevi çok zor.
17. İnsan hakları ile ilgili çevrenizden veya medyadan yeni öğrendiğiniz gelişmelere örnek veriniz.
''İnsan hakları alanında büyük gelişmeler yaşandı"
Alman hükümetinin İnsan Hakları ve İnsani Yardım sorumlusu Markus Löning, Türkiye'de son 10 yıl içinde insan hakları alanında çok büyük gelişmelerin yaşandığını söyleyerek, Türkiye- Avrupa Birliği (AB) müzakerelerinde Adalet ve Temel Haklar faslı açılması gerektiğini savundu.
Bu adım insan hakları açısından olumlu ve çok önemli adım olacağını belirten Markus Löning, "tek olumsuz gelişme" olarak basın özgürlüğü alanını işaret etti.
Löning, Dışişleri Bakanlığı'nda düzenlediği basın toplantısında, 1-5 Kasım tarihleri arasında Türkiye'yi ziyaret ettiğini ve aralarında İçişleri Bakanı Beşir Atalay, TBMM İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Zafer Üskül, Van Belediye Başkanı Bekir Kaya, emniyet yetkilileri ve hükümet dışı örgüt temsilcisinin de bulunduğu yaklaşık 40 kişi ile görüştüğünü anlattı.
Anayasa reformunun etkisinin hissedildiğini belirten Löhning, Türkiye'deki gelişmelerin hızının son yılda biraz yavaşlamasına rağmen, artık her sorunun açıkça konuşulabildiğini ifade etti. Löning, insan hakları alanında var olan eksikliklerin ise "azınlıklara daha fazla hakların verilmesi" konusunda olduğunu ileri sürdü.
Azınlıkların haklarına da değinen Löhning, "Hıristiyanların bir bölgede rahatlıkla kilise kurabilmesi gerektiği" ifadesini kullanarak, Kürtlerin kendi dillerinde ders verilmesi istediklerini dile getirdi.
Löhning, Türkiye'deki gelişmelerin son dönemde yavaşlamasının altında AB içerisinden çok sert açıklamalar yapılmasına ve Türkiye'deki güçlü muhalefetin eksikliğine bağladı.
CİHAN
18. “Belediye mahallenizdeki ağaçları hiçbir gerekçe göstmerden kesti” Bu durum da yaklaşımınız nasıl olurdu? Açıklayınız.
Elimden ne geliyorsa dilekçe vs. gibi hertürlü şeyi yapıp şikayet ederim.
19. BM Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesi Sözleşmesi’nin 1. Maddesin de taraf devletler “Kadınlara karşı her türlü ayrımı kınar...” ibaresini kabul etmişlerdir. “her türlü ayrım” sözünden ne anladığınızı ifade ediniz.
Örneğin cinsiyet ayrımcılığı, eğitim ayrımcılığı, iş ayrımcılığı vs.

ÜNİTE 4 GÖREV VE SORUMLULUKLARIMIZ
İnsa Hayatına ve Onuruna Saygı

“Şimdi Ne Yapacağız? Probleri
1. Gemi karaya çarptığında yaralanan birkaç kişi grubun işarete kavuşmasını yavaşlatıyor. Yemek stoğunuz bitmeden işarete varamamaktan korkuyorsunuz.
a. Onların hızına göre yavaşlar ve herkesin yaşamını tehlikeyi mi atarsınız?
b. Onları ölüme mi terk edersiniz?
Gidebileceğim yere kadar giderim eğer durumumuz kötüleşirse halkın oylamasıyla karar alırım.

2. Grubun kiöin yöneteceği konusunda anlaşmazlıklarvar. Herkese konuşma fırsatı vermek zaman kaybettiriyor.
a. Herkesin fikrinin açıklama şansı bulduğu bir sistemi mi korursunuz?
b. Kararları çabuk alacak bir lider için mi oy verirsiniz?
Kararları çabuk alacak bir lideri için oy veririm. O liderde ben olurum.

3. Ciddi bir şekilde çocuğu sakatlana bir ailenin üyeleri, çocuğa gereken özeni gösteremediklerini söylüyorlar. Çocuk çok fazla acı çekiyor.
a. Aileye yardım edecek bir kişi mi temin edersiniz?
b. Hiçbir şey yapmayıp onları kendi problerini çözmeleri için yalnız mı bırakırsınız?
Bir kişi temin ederim.

4. Gruplardan birinde bir bebek dünyaya geliyor. Ancak bu bebek haraket ettirilirse hayatını kaybetme riski taşıyor.
a. Bebekve anne seyahat edecek hâle gelene kadar bütün grubu bekletir misiniz?
b. Devam edip bebeğin hayatta kalmasını mı umut edersiniz?
Yine halka sorarım.

5. 14 yaşındaki bir çocuk grubu engelleyecek davranışlar sergiliyor ve grubun ilerlemesini yavaşlatıyor. Annesi ve babası onu kontrol edemiyorlar ama başkasının da onu durdurmasına izin vermiyorlar.
a. Anne ve babanın isteklerine mi saygı duyarsınız?
b. Çocuğu başka bir ailenin yanına mı verirsiniz?
Çocuğu kendi yanıma alırım.

6. Grubun liderlerinde biri hasta ve kendisine kan nakli yapılması gerekiyor. Birkaç kişi onunla aynı kan grubunu taşıyor. Ancak enfeksiyon kapmaktan korktukları için hiç kimse kan vermeye gönüllü olmuyor.
a. İnsanların kan vermeye razı olmamasına saygı mı gösterirsiniz?
b. İnsanları kan vermeye mi zorlarsınız?
Kan vermelerine zorlarım.

7. Grubun bir üyesi kendisine verilen görevleri yapmayı reddediyor. Zaten herkesin hayatının sona ermiş olduğunu ve bir işi yapmanın anlamı olmadığını söylüyor.
a. Onu yalnız bırakıp ne isterse yapmasına izin verir misiniz?
b. Eğer çalışmazsa onu cezalandırmakla mı tehdit edersiniz?
Gerekirse cezalandırırım.

8. Yaşlı bir çift grubu yavaşlattıklarını söyleyip “Bizi geride bırakıp devam edebilirsiniz.” diyor.
a. Onların seyahetedevam etmesine mi yardım edersiniz?
b. Teklifi mi kabul edersiniz.
Yine halka sorarım.

9. Yiyeceklerden sorumlu kişinin daha önce hüküm giyip altı sene cezaevinde kaldığını öğrendiniz. Şu ana kadar işini çok iyi yaptıç
a. Ona güvenip işine devam etmesine mi izin verirsiniz?
b. İşi şansa bırakmayıp yiyecek sorumluluğunu başkasına mı verirsiniz?
Bir kişi görevlendirip onu izlemesini söylerim. Ve görevine devam ettiririm.

Sayfa 91
Ulaşılan temel noktaları görmek için aşağıdaki sorular üzerine tartışınız.
Grubunuzda arar alırken hangi konularda zorlandınız? Neden?u
Bazı kişilerin yaşamını tehlikede atmada zorlandım. Çünkü bir yandan vicdanın sesi bir yandanda devam etme isteği halka sormama sebep oldu.
Bazı kararları almak daha mı kolaydı? Neden?
Evet bazıları kolaydı. Örneğin lider seçme, kan verme vs. gibi
Grubun, üzerinde uzlaşmaya vardığı kararlar var mıydı?
Çoğu kararda aynı fikirdeydik.
Grubun karar vermediği durumlar oldu mu?
Olmadı.
Grupta fikirlerini zorla kabul ettirmeye çalışan kişiler var mıydı?
Herkes kendi fikrini açıkladı. Zorla kabul ettirme olmadı.
Herkesin fikrini söyleme şansı oldu mu?
Genelde oldu.
Karar almak için oylama yoluna gittiniz mi?
Evet gittik.
Etkinlikteki birçok probleme gündelik hayatımızda da rastlamaktayız. Etkinlikte, hayatta kalmaya çalışan bir grup insan, aslında toplumun küçük bir örneği oluşturmaktadır.
Gündelik hayatta bunlara benzer ne türden kararlar veriyorsunuz? Bu yolla alınan kararların adil olduğuna inanıyor musunuz?
Böyle kararlar veriliyor ama bu kadar vicdanın etki ettiği ortada kalınan kararlar olmuyor. Adil olduğuna inanıyorum.
4. Süreç tamamlandıktan sonra yaşanan olayları ve alınan kararları göz önünde bulundurararak grup hâlinde bir slogan belirleyiniz. Sloganınızı farklı yöntemler kullanarak diğer gruplarla paylaşınız.
“ Küçük şeyleri ihmal etme, uçurtmayı uçuran kuyruğudur.”

Sayfa 91 Yaşam Kalitesi İçin Sorumluluklarım
Yaşadığımız toplumun kalitesi yükseltmek için bizim de yapabileceğimiz katkılar varmıdır? Düşününüz.
Çevredeki çevreci vs. gibi derneklere üye olarak katılalarak bağış yaparak faaliyetler yaparak bir çok katkı sağlayabiliriz.

Sayfa 93
Uzlaşılan kaliteli toplum tarifi sizi memnun etti mi? İçinde yaşamak istediğiniz toplum gerçekten bu özellikleri mi taşımalı?
Böyle bir toplum gerçekten güzel bir toplum olur. Bu özellikleri taşımalı.
Yaşadığınzı toplum bu özelliklerin ne kadarını taşıyor? Farklı olan neler var? Tartışınız.
Toplumda taşıyan bireyler var. Ama taşımayan bireyler daha çok var.
Tarif ettiğiniz ve özelliklerini saydığınız kaliteli toplumu meydana getirmek için neler yapalabilir?
Anne ve babalar çocukları eğitip bu toplum olmasa gelecek toplum için hazırlamalılar.
Sizce, ailenize öğretmenlerinize, arkadaşlarınıza, komşularınıza ve diğer insanlara düşen görevler nelerdir? Sınıf ortamında arkadaşlarınızla tartışın.
Toplum kurallarına uymak ve uyacak bireyler yetiştirmek.
Saydığınız bu özelliklere sahip bir otplum için “Bu bir hayal mi?” ya da “Neden olmasın? ifadelerinden hangisini kullanırsınız? Neden?
Neden olmasın ifadesini kullanırım. Çünkü olabilecek bir hayal.

Sayfa 94
Çevrede gözlemlediğiniz bir sorunu ve çözüm önerilerinizi ilgili/yetkili kurumun posta veya e-posta adresini öğrenerek kısa ve anlaışır bir mektup veya e-posta iletisi şeklinde yazınız.

Kimden: .......................................@....................................
Kime: .....................................@..........................................
Konu: Çevre
Sayın Yetkili
Çevredeki çöplerin kirliliklerin bende farkındayım. Size bu sorunu önermek için tavsiyem var.
Seminerler düzenleyin, mitingler yapın topluma bu fikri aşılayın. Yoksa topluma bu fikirler aşılanmadıkça yine aynı kirlilikler devam edecek.

Sayfa 95 Demokratik Bir Çevre İçin Yapacaklarım
1. Arkadaşlarınızla bir grup oluşturunuz.
2. İki büyük resim kağıdından birine demokratik, insan hakları ihlali olmayan barışın yaşandığı mutlu bir dünya ve çevre resmi çiziniz.
3. Diğer resim kağıdına ise demokratik olmayan insanların haksızlığa uğradığı mutlu olmadığı bir dünya veya çevre resmi çiziniz. (Resimleriniz basit ama mesaj içeren nitelikte olmalı. Resim çiziminde aranızda iş bölümü yapabilirsiniz.)
4. Grubunuzdan iki sözcü seçerek resimleri tasvir etmelerini isteyiniz. Resimlerden hangisi yaşamak istediğiniz dünya ya da çevreyi anlatıyor.
İlk resim adil bir dünya ve temiz bir çevre olduğu için ilk resim benim dünyamı anlatıyor.
5. Yaşadığınız dünya ya da çevrenin demokratik, insan haklarının ihlal edilmediği, insanların barış ve huzur içinde yaşadığı bir yer olması için bizlere düşen sorumluluklar nelerdir? Bu konuda bizim kendi konumumuza uygun olarak neler yapabileceğimizi tartışınız.
Bize düşen sorumluluk adil evlatlar yetiştirmek ve topluma bu fikirleri aşılamaktır.

Sayfa 96 Ben de Yapabilirim.
Çözüm Nedir?
Aşağıda ülkemizde ya da dünyada yaşanan sorunlardan bazıları dört başlıkta verilmiştir. Grup olarak bu sorunlardan birini seçiniz. Açıklamalar doğrultusunda seçtiğiniz konu hakkında bir grup bildiris hazırlayarak sınıfla paylaşınız.
1. Açlık ve yoksulluk için çözüm önerileri nelerdir?
2. Ülkemizde ya da dünyada barışın insan haklarına saygının, eşitliğin sağlanması için neler yapılabilir?

Sayfa 97-98
4. Neden okumuyoruz? Bu konuda neler yapabiliriz?

Sayfa 99 Toplumsal Kurallar
1. Grup olarak aşağıdaki kurallardan birini seçiniz.
Çöpleri 19.00-20.00 arasında çıkarma kuralı.
2. Seçtiğiniz kuralın neden konmuş olabileceğini grup arkadaşlarınla tartışarak bunu birkaç cümle ile ifade ediniz.
Çevrede koku olmaması ve kirlenmemesi için.
3. Seçtiğinz kurala uyulmadığı ya da böyle bir kural olmadığı durumda neler yaşanabileceğini arkadaşlarınızla tartışınız.
Çevre çok pis kokar ve görüntü kirliliği ortaya çıkar.
4. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
- Toplum hayatını düzenleyen kurallara neden ihtiyaç duyarız? Tartışınız.
Çünkü toplumun düzeni olması ve bu düzenin bozulmamasını sağlamak için.
- Toplum hayatını düzenleyen yazılı olan ya da yazılı olmayan kurallar olmasaydı yaşantımız nasıl olurdu?
Toplum hayatı darmadağın olurdu.
- Kuralların korunması ve kurallara uyma noktasında bize düşen görevler nelerdir? Günlük hayatınızdan örnekler vererek tartışınız.
Bu kurallara uymaktır. Yere çöp atmamak, insanlara saygı duymak, doğayı korumak vs.
5. Siz de sınıfınız için kurallar belirleyiniz ve belirlediğiniz kuralları kartlara yazarak sınıf panosuna asınız. Bu kurallar karşısındaki sorumluluklarınız nelerdir? Tartışınız.
Bu kuralları gerçek hayatımıza işletmek.

Sayfa 100 Katılım Ve Karar Verme
Katılım kültürünün oluşması demokrasinin gelişmesi açısından son derece önemlidir. Aşağıda karar verme ve katılımla ilgili karşılaşabileceğiniz durumlar verilmiştir. Grup olarak durumlardan birini seçiniz. Seçtiğiniz durumdaki yönerge doğrultusundan çalışma yaparken aşağıdaki uyarıları göz önünde bulundurunuz.
Önerilerinizin demokratik olmasına dikkat ediniz.
Durumlarla ilgili kararları alırken tüm üyelerin görüşlerini almaya özen gösteriniz.
Bazı durumlarda yöntem önermeniz gerekebilir. Önerebileceğiniz yöntem için çözüm aşamaları belirtiniz.
Durum A
Okulunuzun spor kulübüne üyesiniz. Kulübün yıllık faaliyetlerinin nasıl belirlenmesini istersiniz?
Üyelerin fikirlerini alıp oylama yaparak belirlerim.
Durum B
Okulunuzun bahçesine bir oyun parkı yapılmasını istiyorsunuz. Bu isteğinizi okul yönetimine nasıl duyurursunuz?
Dilekçe ile.
Durum C
Yaşadığımız bölgede “Çocuk Hakları” konulu bir öğrenci sempozyumu yapılacak. Okulunuzdan sempozyuma katılacak öğrencileri siz seçeceksiniz. Seçim süreci nasıl olmalıdır?
Adayların isimleri alınıp elemelerle belirlenmelidir.

Durum D
Okulunuzda öğrencilerin cep telefonlarını yanlarında getirip getirmemeleri konusu tartışılıyor. Kimileri buna izin verilmeli derken kimileri de bunun öğrencilerin dikkatini dağıtacağını söylüyor. Sizce bu konudaki kararı kim ve nasıl vermeli?
Bu istek M.E.B’na iletilmeli. Heyet toplanıp oylama ile karar verilmeli.
Durum E
Mahallede arkadaşlarınızla oynadığınız yeşil bir alan var. Ancak mahallenin çöpleri de bu alanın bir köşesinde toplanıyor. Bu durum sizin ve arkadaşlarınızın sağlığını tehdit ediyor. Sorunun çözümü için nasıl bir yol izlersiniz?
Mahalle sakinlerine durumu anlatırım.
Durum F
Ailenin yeni bir televizyon alacağını söyledi. Alınacak televizyonun özellikleri konusunda nasıl karar verilmesini istersiniz?
Herkesin bir özellik vermesini ve mağazaya bu özelliklerde bir televizyon alınması isterdim.
Durum G
İlköğretimden sonra devam edeceğiniz okul konusunda kararı kimin vermesini istersiniz? Bu konuda karar verme süreci nasıl olmalıdır?
Kendim karar veririm.

Sayfa 100
1. Etkinlikteki durumlarla günlük hayatınızda da raslıyor musunuz? Yaşadıklarınızı demokratik katlım açısından değerlendirerek arkadaşlarınızla paylaşınız.
Evet raslıyorum. Her kararda her insanın bir fikrini almak gerekir.
2. Buna benzer kararlar alınırken genelde nasıl yöntemler uygulanıyor? Sizin görüşleriniz alınıyor mu? Neden?
Herkes fikrini açıklıyor. Genelde benim görüşerimde alınıp karara doğrudan etki ediyor.
3. Okulda, ailede, çevrede veya yaşadığınız toplumda alınan kararlara katılmanın oy vermek dışında başka yolları var mıdır? Bunlar neler olabilir?
Bir lider seçip onun kararlarına destek vermek olabilir.
4. Kararlara katılımın bir hak olduğunuı biliyormuydunuz?
Evet, biliyordum.

Sayfa 102-103-104 Devletin Görev Ve Sorumlulukları
Gazete Hazırlıyoruz
Çalışma Sayfası

ESİNTİ GAZETESİ
Huzurevi ilk misafirlerini sevgiyle karşıladı
Açılmasından 10 gün geçen huzurevi ilk misafirlerini karşıladı. Genelde gençlerin olduğu grup huzurevi sakinleriyle muhabbet edip hediyeler verdi.
Türkiye’de ilk defa engelli asansörü yapılan okul başbakan tarafından açıldı.
Başbakan Arif Umut Nigar’ın açılışını yaptığı engelli asansör, başbakan tarafından açıldı.
Engellilerin kartlarıyla kullanıcağı özel tanımlı asansörler ilk engellinin ve başbakanın kestiği kurdele ile kullanıma başladı.
Öğrencilerin ihtiyacı olan bilgisayarlar okullara dağıtıldı.
Okullardaki öğrencilerin ihtiyacı olan bilgisayar başbakan Nigar tarafından kendi elleriyle dağıtıldı.
Devlet; çalışanların refahını yükseltmeye ve yaşam standartlarının düzeltilmesine yönelik çalışmaları hızlandırdı.
Devletin üzerinde durduğu çalışmalar artık son adımlarına gelerek vatandaşa ümit oldu.
Sayfa 105-106 Topluma ve Ülkeme Karşı Sorumluluklarım
Örnek Vatandaş
Bu etkinlik altı aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalarda verilen yönergeleri takip ederek etkinliği yapınız.
1. Aşağıda bir ilköğretim okulu öğrencisinin “Vatandaşlık Görevleri” ile ilgili yaptığı röportaja yer verilmiştir. Röportajda boş bırakılan yerleri tamamlayınız.
Okulda birlik ve beraberliği sağlama konusunda sorumluluklarız nelerdir?
Okuldaki sorumluluklarımız yıkıcı değil yapıcı olmaya çalışmaktır.
Okulda ya da çevrenizde yaşanan bir sorunun çözülmesi için arkadaşlarınızla birlikte katkıda bulundunuz mu?
Evet, yıkmaya çalışanlara yapmayı öğrettim.
Birlik ve beraberliğin sağlanmasında çevrenizdekilerin duyarlılığını arttırmak için neler yapabilirsiniz?
Diğer kişilere örnek olarak onlara bu duyguyu aşılayarak onları duyarlı yapabiliriz.
Vatandaşlık görevleriniz nelerdir?
Ayrımcılığa karşı olmak, haklarımızı bilmek, kurallara uymak vs.
Vatandaşlık görevlerini yerine getirmek ülkemizin birlik ve beraberliğine nasıl katkı sağlar? Örneklerle açıklar mısınız?
Bu sayede ülkemiz daha adil daha güçlü bir ülke olur. Örneğin vergi verirsek ülkemiz daha çok kalkınır. Örneğin kurallara uyarsak ülkemiz içinde daha çok birlik ve beraberlik olur.
Sizce yaşadığımız topluma ait olduğumuzu hissetmek, o toplumun bir ferdi olduğunu kabul etmek neden önemlidir?
Vatanımızı daha çok sevmek daha çok ilerletmek için önemlidir.
İçinde bulunduğumuz toplumun birlik ve beraberliğine katkıda bulunmak için bundan sonra neler yapmayı düşünüyorsunuz?
Toplumda örnek vatandaş olmalı ev değil komşu almalıyız.
2. Röportajı sınıfta diyalog şeklinde canlandırınız.
3. İzmir Güzelcan Kardeşler İlköğretim Okulu öğrencisi Döne Aldemir’in yazdığı ve şiir yarışmasında birinci olan 107. sayfadaki “Onlar Artık Ağlamıyor” adlı şiiri okuyunuz.
4. Bu şiirde anlatılan vatandaşlık anlayışı ile ilgili düşüncelerinizi paylaşınız.
Sevgi, saygı, hoşgörü, ilerleme anlayışı şiire hakim olmuş.
5. Siz olsayadınız şiirin son kıtasını nasıl yazardınız?
Hani sen demiştin “Ya haddinizi bileceksiniz yada haddinizi bildireceğiz” demiştin ya Ata’m
Sen bildirdin biz bildiremedik Ata’m
Bir daha gel Samsun’dan Ata’m
Hayallerle avunduk durduk
Sensiziz üşüyoruz Ata’m
6. Yazdığınız bölümü sınıfla paylaşınız.

Sayfa 108 Vatandaşlık Görevlerimiz ve Vatanseverlik
Kendinizi sorumluluklarının bilincinde olan duyarlı bir vatandaş olarak tanımlar mısınız? Açıklayınız.
Evet, tanımlanırım. Çünkü kendimi tam bağımsız demokratik ve aynı anlamda laik bir Türkiye Cumhuriyeti’nin en büyük bekçilerinden biri olarak görüyorum.
İçinde yaşadığınız toplumun birlik ve beraberliğine katkıda bulunmak için neler yaptınız? Unutamadığınız bir anınız varsa sınıfla paylaşınız.
Adil, eşitlikçi bir vatandaş olarak görünüp topluma örnek biri olmaya çalıştım.
Bu çalışma sonrasında hangi kazanımları elde ettiniz, neler öğrendiniz?
Birlik ve beraberliğin önemi daha çok anlaşıldı.

Sayfa 109-110 Değerlerimizi Tanıyalım, Zenginleştirelim
Sorular
Toplumunun birlik ve beraberliğini sağlayan değerlerini koruma ve geliştirme konusunda üzerinize düşen sorumlulukları yerine getirdiniz mi? Nasıl?
Yerine getirdim. Çünkü ayrım yapmadım, yıkıcı değil yapıcı oldum.
Bu çalışmalar içinde yaşadığınız toplumun birlik ve beraberliğini sağlama konusunda daha duyarlı olmanızı sağladı mı? Neden?
Toplumda birlik ve beraberlikte duyarlı olmamı sağladı. Çünkü zaten toplumda görevimi yapmama rağmen daha özen göstermeme sebep oldu.

Sayfa 111-112 Birlik ve Beraberliğimiz için Sorumluluklarım
Siz eğlencee mekânı sahibi olsaydınız turiste ne cevap verirdiniz?
Ben zaten ülkeme ait müzik çalacağım için böyle bir sorunla karşılaşmazdım.
Turisti halkı buluyor musunuz? Neden?
Evet, buluyorum. Çünkü onlar bu ülkeyi tanımak için geldi.
Yaşadığınız veya duyduğunuz kültürel yabancılaşmayla ilgili başka bir olay veya anınız varsa sınfla paylaşınız.
Yok.
Örf ve adetlerimize yaşantınızdan örnekler veriniz.
Kına gecesi, bayram ziyaretleri.
Aile büyüğünüzden öğrendiğiniz eski bayram gelenekleriyle bugünkü bayram geleneklerini karşılaştırınız. Farklılıklar ve benzerlikler üzerinde tartışınız.
Eski geleneklerle yeni gelenekler aynı.
Kültürel değerlerimizi koruma ve geliştirme konusunda duyarlı olduğunuzu düşünüyor musunuz?
Türkçe’yi doğru, etkili ve güzel kullanmaya özen gösteriyor musunuz?
Evet gösteriyorum.
Ülkemizde tarihi eser ve yapıların yeterince tanıtıldığını düşünüyormusunuz?
Düşünmüyorum.
3. Kültürümüzü zenginleştirmek ve korumak için siz neler yapardınız? Öneriler geliştiriniz.
Yeni nesile kültürümüzü öğretmeli, diğer kültürlerin özentisi değil kendi kültürümüzün veziri olmalıyız.

Sayfa 113-114-115 Yarınlar İçin Birlikte Koruyalım
1. Aşağıda kamu alanlarının korunup geliştirilmesiyle ilgili verilen haberi inceleyiniz.
Aşağıdaki değerlendirmeyi yapınız.
Bu çalışma kamu mallarını koruma konusunda daha duyarlı olmanızı sağladı mı? Neden?
Ben kamu mallarına çok dikkat eden bir insandım. Bu etkinlik beni daha da özen göstermemi sağladı. Bu mallar hem maddi olsun hem manevi olsun korunması zorunlu mallardır.

Sayfa 117-118-119 Mutlu Bir Yaşam İçin
Aşağıdaki yönergeleri takip ederek etkinliği yapınız.
1. Görselleri inceleyiniz.
2. Aşağıda “Ah Manu Mu” adlı romandan bir bölüm verilmiştir. Bu metni okuyunuz.
3. Metinden ve görsellerden yola çıkarak yapacağımız etkinliğin kimlere yönelik olduğunu tahmin ediniz.
Yardıma muhtaç insanlara.
4. Metinde kızının annesine gösterdiği ilgi hakkında neler düşünüyorsunuz?
Sevgi ve merhamet.

5. Engelli ve yaşlı bireylerin toplumda rahat ve huzurlu bir yaşam sürdürebilmeleri için onlara nasıl davranmalıyız? Düşüncelerinizi aşağıdaki boşluğa yazınız.
Onlara sevgi, saygı ve merhametle yaklaşmalı ve onlara değer vermeliyiz.
6. Engelli ve yaşlı bireylerin sokaklarda özgürce, kimseye ihyiyaç duymadan gezinebilmeleri, toplumla uyumlu ve mutlu bir yaşam sürdürebilmeleri için bir kent tasarlayınız. Öneri ve projelerinizi aşağıda verilen “Kent Tasarımı” bölümüne yazınız.
Kent Tasarımı
Kentinizin sokakları ve kaldırımları Kaldırımlar olmayacak onun yerine çizgiler olacak.
Lokanta Lokantalar herkese uygun yemeklerle donatılacak.
Okul Herkese göre okullar yapılacak.
Hastane Herkesin hastanede özel bölümü olacak.
Metro Herkes metroyu kullanabilecek.
Durak ve bekleme noktaları Her yaşlı ve engelli için özel koltuklar ve çıkabileceği yerler olacak.
Asansörler Her yaşlı ve engelli için asansörler olacak. Kimlikler ile girilecek.
Bilet gişeleri Yaşlı ve engellilere yarı yarıya indirim ve bazı saatlerde ücretsiz olacak.
Telefon kulübeleri Her engelli ve yaşlı için telefon kulübelerinde boyları göre telefon olacak.

7. Engelli ve yaşlı vatandaşlarımızın rahat edebileceği bir ev nasıl olmalıdır? Sınıfça tartışınız.
Sorunları ve zorluklarını giderebilicek bir ev olmalı.
8. Kent ve ev tasarımları çalışmalarında en çok beğenilen ve ilgi çekici önerileri sınıfça belirleyiniz. Belirlediğiniz önerilerin gerçekleşmesi için yapacaklarınızı planlayınız.
9. Çalışmanız sona erdikten sonra aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
Sorular
Engelli ve yaşlı bireylerle ilgili yaptığınız bu çalışmalar size neler kazandırdı?
Onların önemini bir daha anladım.
Engelli ve yaşlı bireylerle ilgili düşüncelerinizde hangi değişiklikler oldu?
Onlara daha çok önem vermeye gayret etmeye çalışacağım.
Sayfa 120-121-122-123 Toplumsal Sorunlar ve Sosyal Sorumluluk
Ülkemizde ve dünyada yaşanan pek çok sorun çözüme kavuşmayı beklemektedir.
Çevremizde yaşanan sorunlara karşı duyarlı olmalı, uygun çözüm önerileri geliştirmeliyiz. Aşağıdaki yönergeleri takip ederek etkinliği yapınız.
Toplumsal Sorunlar Çözüm Önerilerim
Trafik
1. Bireysel arabalarımız yerine toplu taşıma araçlarımızı kullanmalıyız.
2. Arabalardan çıkan egzos dumanlarını engellemek için filtre takılmalı.
Kaynakların doğru ve etkil kullanılması ve israf
1. Her evde kullanımından fazla kaynak kullanılmaması.
2. Her eve kullanıldığı kadar kaynak girmesi.
Doğal afetler (yangın, sel deprem vb.)
1. Doğal afetlere hazırlıklı evler yapmak.
2. Doğal afete karşı bilinçlenmek.
Çevre kirliği
1. Çöpleri çöp kutularına atmak.
2. Çöpleri zamanında dışarı çıkarmak.
Göç
1. Gelişmemiş şehirleri daha çok geliştirmek.
2. Şehirleri geliştirip nüfusu dengelemek.
Salgın hastalıklar
1. İnsanları hastalıklar konusunda daha çok bilinçlendirmek.
2. Daha çok hastane yapmak.

4. Çevrenizde yaşanan sorunlar nelerdir? Sınıfça belirleyiniz. Bu sorunlara yönelik önerileri tabloda uygun yere yazınız.
Toplumsal Sorunlar Çözüm Önerilerim
1. Trafikte yayalara önem verilmemesi.
2. 99 kişiye ceza vermeyip 1 kişiye ceza vererek o 99 kişinin cezasını o 1 kişiden çıkarmak.
1. Böyle kişilerin ehliyetine el konulması.
2. Polis teşkilatına çeki düzen verilmesi.

Aşağıdaki karikatürü inceleyiniz. Karikatürdeki insanların yaşadığı sorunu siz yaşasaydınız nasıl davranırdınız?
Karikatürde olsaydım hemen kayığı kıyıya yaklaştırmaya çalışırdım.

Sayfa 124 Neme Lazımcılığın Karşıtı: Sorumluluk
1. Aşağıdaki şemada yer alan sorunların size, çevrenizdekilere ve insanlığa etkilerini düşününüz.
2. Üçer kişilik gruplar oluşturunuz.
3. Sınıf arkadaşlarınızla birlikte yukarıdaki sorunları ayrı ayrı küçük kâğıtlara yazarak kutuya atınız.
4. Kutudaki sorunlardan birini grupça seçiniz. Görev dağılımını aşağıdaki şekilde yapınız.
I. öğrenci toplumsal sorunun nedenleri, II. Öğrenci sorunun size ve çevrenizdeki insanlara etkileri, III. Öğrenci sorun ile ilgili çözüm önerileri hakkında bir dakika boyunca konuşmalıdır.
5. Sınıf arkadaşlarınızla birlikte her sorun içini ilgi çekici çözüm önerileri belirleyiniz. Çözüm önerilerinizi sınıf panosunda sergileyiniz.

NE KADAR ÖĞRENDİK?
A. Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Aşağıdaki durumların hangisinde insan onuruna saygı ile ilgili olumsuz bir örnek verilmiştir?
A. Trafik polisinin hız ihlali yapan bir sürücünün ehliyetine el koyması.
B. Öğretmenin ödevini yapmayan öğrenciyi uyarması.
C. Patronun geç gelen işçiyi diğer çalışanların önünde azarlaması. Cevap=C
D. Bir babanın çocuğuna ders çalışması gerektiğini öğütlemesi.

2. Demokratik bir ülke için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A. Ülkede yaşayan bireyler üzerlerine düşen görevleri en iyi şekilde yerine getirir.
B. Vatandaşalar birbirlerinin hak ve özgürlüklerine saygılıdır.
C. Vatandaşların seçim dönemlerinde oylarını kullanmaları katılım için yeterlidir.
D. Ülkede STK’ler her alanda etkilidir. Cevap=D

3.
I. Bu yıl okulumuza bazı gönüllü aileler tarafından büyükçe bir basketbol sahası yapıldı.
II. Türk Tabipler Birliği ve Kızılay birlikte kan bağışı kampanyası düzenledi.
III. Hükûmet çalışma güvenliğini arttırmak için yeni bir yasal düzenleme yaptı.
IV. Engelli çocukların eğitim ve rehabilitasyon ücretleri devlet tarafından karşılanacak.
Yukarıdaki seçeneklerden hangisi/hangileri sadece devletin vatandalarına karşı görev ve sorumluluğu ile ilgilidir?
A. Yalnız I B. III, IV Cevap=B C. I, II, III D. I, II, III, IV

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde içinde yaşanılan toplumun birlik ve beraberliğini sağlama konusunda duyarlılık ve bu duyarlılığın davranış biçimine dönüştüğü bir durum vardır?
A. Aile bireylerinin; aileye ait olan fotoğraf albümünü titizlikle saklmaası ve bir araraya geldiklerinde albüme bakmaktan büyük zevk almaları.
B. Öğreniler kültürel değerlerimiz konusunda bir çalışma yapacaklardı. Demokratik usüllerle grup afiş çalışması yapmaya karar verdi. Ancak Pınar’ın ısrarla farklı bir yöntem isemesi üzerine grup çalışmayı gerçekleştiremedi.
C. Anneannem Ramazan Bayramı’nda Antalya’ya gitme planımıza üzüldü. Konuşma arasunda sık sık; “İnsan eski bayramları özlüyor, bu âdet de yeni mi çıktı?” diye sitem ediyor. Cevap = C
D. Çalışan bir kadın olmasına rağmen evdeki bütün işleri annem yapar. Odamı düzenlemem gerektiğini bilmeme rağmen annem benim odamı düzenler.

B. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle tamamlayınız.
5. Kamu malları, bir ülkedeki halkın faydalanması için tahsis edilen mallardır.
6. Çevremizdeki sorunların farkında olmak, sorunun çözümüne katkıda bulunmak demokratik bir vatandaşın yapacağı çalışmalardır.

C. Aşağıda verilen ifadelerin başına doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
7. (Y) Demokratik bir toplumda yöneticilerin seçimler ve halk oylamaları aracılığı ile vatandaşlarının oylarına başvurması demokrasi ve katılım için yeterlidir.
8. (D) Bir öğrenci olarak ben de vergi konusunda bilinçli olmalı, yaptığum her alışveriş sonrasında satıcıdan mutlaka fatura veya fiş almalıyım.
9. (Y) Toplumların geleneksel bilgi ve görgü birikimi ile güncel deneyimlerinden meydana gelen kurallar, yazılı kurallara örnek olarak gösterilebilir.
10. (D) Bilgi, sanat, tarih, din, dil, ahlak, örf ve âdetler kültürü oluşturan değerlerdir.
11. (D) Okulda bir musluğun bozuk olduğunu gördüğümde tamir edilmesi için hemen okul idaresine haber veririm.

Ç. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
12. Grup çalışması yaptığınızda üyelerin alınan kararlara katılması neden önemlidir?
Tartışınız.
Grup çalışması bireysel çalışma olmadığı için her üyenin her bireyin kararlarıyla hareket etmek hem onlar için hemde proje için daha faydalıdır.
13. Aşağıdaverilen örnek olayları inceleyiniz.
A. Siz Ahmet ile aynı sınıfta olsaydınız onun kendisini değerli hissetmesi için neler yapardınız?
Ahmet’le yakın dostluk kurup onu değerli hissettirirdim.
B. Romatizma ağrısı olan kadının davranışını doğru buluyor musunuz? Tartışınız.
Hayır, bulmuyorum. O kadının orda oturup beklemesi gerek.
14. Sorumluluk bilincine sahip bir öğrencinin; okul bahçesinin yeterince temiz kullanılmadığını fark ettiğinde nasıl davranması beklenir? Yorumlayınız.
Okul idaresine bildirip, okulda bu konuda seminer düzenlemesini beklerim.
15. Kamu malları ve ortak yaşam alanlarını koruma ve geliştirme konusunda duyarlı bir vatandaşın ülke ekonomisine sağlayacağı katkıları neler olabilir? Günlük yaşantınızdan örnekler vererek düşüncelerinizi paylaşınız.
Vergi vererek bağış yaparak katkıda bulunabilir. Örneğin bir yapının yeniden restore edilmesi için bağış yapabilir.