EĞİTİCİ BİLGİ

ANADOLU, ANAYURT
Anadolu’ya ilk Türk akınlarını 4. yüzyılda Hunlar, 6. yüzyılda Sibir Türkleri yapmıştır. Ancak bu akınlar yerleşme amaçlı değildi.
Anadolu’yu yurt edinmek amacıyla gelen ilk Türkler Oğuzlardır. 11. yüzyılda Çağrı Bey, Anadolu’yu yurt edinmek amacıyla akınlara başlamıştır.
Pasinler Savaşı (104
1.Bu savaş Büyük Selçuklu Devleti ile Bizanslılar arasında yapıldı.
2.Nedeni; Bizanslıların Türklerin Anadolu’ya girmelerini engellemek istemeleridir.
3.Savaşı Selçuklular kazanmıştır. Bizans’ın Anadolu otoritesi zayıflamıştır.
NOT: Pasinler Savaşı, Selçuklularla Bizanslılar arasında yapılan ilk savaştır.
Malazgirt Savaşı (26 Ağustos 1071)
1.Büyük Selçuklu Devleti (Alp Arslan) ile Bizanslılar (Romen Diyojen) arasında yapılan bir savaştır.
2.Sebebi; Bizans’ın Anadolu’ya yapılan Türk akınlarını önlemek, Türkleri Anadolu’dan atmak istemeleridir.
3.Savaşı Selçuklular kazandı.
4.Sonuçları; Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başladılar, Türkiye Tarihi başladı, Anadolu Türkleşmeye ve İslamlaşmaya başladı, Bizans baskısı sona erdi, Bizans Avrupa’dan yardım istedi bu da Haçlı Seferleri’nin başlamasına neden oldu, Anadolu’da ilk Türkmen beylikleri kuruldu.
NOT: Malazgirt Zaferi’yle Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı ve Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başladılar.
ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ
Saltuklular (1072–1202)
•Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliğidir.
•Erzurum ve Kars çevresinde kurulmuştur.
Danişmentliler (1080–117
•Anadolu’da kurulan ilk beyliklerin en güçlüsüdür.
•Kayseri, Sivas, Tokat, Çorum, Yozgat ve Malatya çevresinde kurulmuştur.
•Haçlılara karşı mücadele vermiştir.
•Anadolu Türk birliğine karşı en fazla direnen beyliktir.
NOT: Danişmentliler tarafından Tokat’ta kurulan Yağıbasan Medresesi, Anadolu’da kurulan ilk medresedir.
Mengücekler (1080–1252)
•Erzincan, Kemah ve Divriği dolaylarında kurulmuştur.
NOT: Mengücekliler tarafından yapılan Divriği Ulu Camisi ve Darüşşifası, UNESCO tarafından korunması gereken dünya mirası listesindedir.
Artuklular (1102–1409)
•Mardin, Diyarbakır, Hasankeyf ve Harput dolaylarında kurulmuştur.
NOT: Artuklular Dönemi’nden kalan Diyarbakır’daki Malabadi Köprüsü, Dünya’nın en büyük taş kemerli köprüsüdür.
Çaka Beyliği (1081–1093)
•Çaka Bey tarafından İzmir ve çevresinde kurulmuştur.
•İlk denizci Türk devletidir. Bazı Ege adalarına da sahip olmuştur.
NOT: Türk tarihinin ilk Türk denizcisi Çaka Bey’dir.
Anadolu’da Kurulan Bu Türk Beylikleri’nin Ortak Özellikleri
•Malazgirt Savaşı sonrası kurulmuşlardır.
•Bizanslılar, Haçlılar ve Gürcülerle mücadele ederek Anadolu’nun Türk yurdu olmasına büyük katkı sağlamışlardır.
•Türklerin Anadolu’ya yerleşmesini sağlamışlardır.
•Anadolu’da Türk-İslam uygarlığını başlatmışlardır.
•Kuruldukları yöreleri Türkleştirmişlerdir.
•Anadolu’da cami, kervansaray, medrese, türbe, kümbet, darüşşifa gibi mimari eserler yaparak Anadolu’ya Türk kültürünün yerleşmesini sağlamışlardır.
•Ele geçirdikleri yerlere Türkçe adlar vererek Anadolu’ya Türkiye denmesini sağlamışlardır.
•Anadolu Selçuklu Devleti’nin egemenliği altına girmişlerdir.
TÜRKİYE (ANADOLU) SELÇUKLU DEVLETİ (1077–130
1.Anadolu’da kurulmuştur.
2.Kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah’tır.
3.Devletin ilk başkenti İznik’tir. I. Kılıçarslan Dönemi’nde İznik ve Batı Anadolu’nun kaybedilmesiyle başkent Konya’ya taşındı.
4.Anadolu Selçukluları, denizciliğe ve deniz ticaretine önem verildi.
5.II. Kılıçarslan Dönemi’nde 1176 tarihinde Miryakefalon Savaşı yapıldı.
Miryakefalon Savaşı;
•Bizans ile Türkiye Selçuklu Devleti arasında yapıldı.
•Sebebi; Bizanslıların, Türkleri Anadolu’dan çıkarmak istemeleridir.
•Savaşı, Selçuklular kazandı.
•Sonuçları; Bizanslıların Türkleri Anadolu’dan atma umutları sona erdi, Anadolu kesin Türk yurdu haline geldi, Avrupalılar Anadolu’ya Türkiye demeye başladılar, Türkler saldırıya Bizanslılar savunmaya geçtiler.
1.1243 yılında Moğollar ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında Kösedağ Savaşı yapıldı. Kösedağ Savaşı sonucunda
Selçuklular yenildi. Bu savaş sonucunda; Anadolu Selçuklu Devleti yıkılma sürecine girdi, Anadolu Türk birliği bozuldu, Türklerin Batı ilerleyişi durdu, Anadolu’da yeniden beylikler dönemi başladı.


HAÇLI SEFERLERİ (1096–1270)
Avrupalıların din adamlarının önderliğinde birleşerek Hrıstiyanlarca kutsal sayılan Kudüs, Antakya, İskenderiye gibi yerleri almak amacıyla düzenledikleri seferlere “Haçlı Seferleri” denir.
1096–1270 yılları arasında 8 haçlı seferi düzenlenmiştir. Bunlardan ilk dördü önemlidir. Bu seferlere katılanlar, elbiselerinin üzerlerine ve silahlarına haç işareti koydukları için kendilerine “Haçlı” denilmiştir.
Türklerin Anadolu’dan atılması, Balkanlara geçmelerinin önlenmesi ve Akdeniz ile bağlantılarının kesilmesi amaç olarak alınmıştır.
Haçlı Seferlerinin Nedenleri
1.Siyasi Neden
v Bizanslıların Türklere karşı Avrupa’dan yardım istemesi
v Avrupalıların Türklerin batıya doğru ilerleyişini durdurmak istemesi
v Derebeyliklerin güçlerini artırmak istemeleri
1.Ekonomik Neden
v Fakir olan Avrupalıların İslam dünyasının zenginliklerine sahip olmak istemeleri
v Müslümanların kontrolündeki İpek ve Baharat Yolu’nu ele geçirmek istemeleri
1.Dini Neden
v Müslümanların elinde bulunan kutsal yerlerin (Kudüs ve çevresi) Hıristiyanlarca geri alınmak istenmesi
v Hıristiyanlığı yaymak isteyen Kuluni tarikatının çalışması
v Papa ve din adamlarının etkinliğini ve nüfuzunu (gücünü artırmak istemesi
1.Sosyal Neden
v Yoksul ve topraksız olan köylülerin, yeni topraklar ve zenginlikler elde etmek istemeleri
v Şövalyelerin, şan, şöhret ve macera isteği
NOT: Haçlı Seferleri’nin asıl amacı; Avrupalıların Doğu’nun zenginliklerinden yararlanmak istemeleridir. Yani ekonomiktir.
I. Haçlı Seferi (1096–1099)
II. Haçlı Seferi (1147–1149)
III. Haçlı Seferi (1189–1192)
IV. Haçlı Seferi (1202–1204)
NOT: I. Haçlı Seferi sırasında Haçlılar, İznik’i aldılar. Böylece I. Kılıçarslan devletin başkentini İznik’ten Konya’ya taşıdı.
NOT: IV. Haçlı Seferi sırasında Haçlılar İstanbul’u alarak burada bir Latin Devleti kurdular.


Haçlı Seferleri’nin Sonuçları
1.Siyasi Sonuç
v Haçlılar, bu seferler sonunda amaçlarına ulaşamadılar, Bizans, Türk ilerleyişine engel olamadı.
v Yeni devletler kuruldu (İznik Rum, Trabzon Rum Pontus, İstanbul Latin Krallığı.
v Derebeyler eski güçlerini yitirmişler, merkezi krallıklar güçlenmeye başlamıştır.
v Coğrafi buluntuların başlamasında etkili olmuştur.
v Türklerin Batı’ya (Avrupa’ya) yaptıkları seferler durdu.
1.Ekonomik Sonuç
v Müslümanlarla Avrupalılar (Doğu-Batı arasında ticari ilişkiler gelişti.
v Akdeniz limanları önem kazandı.
v Doğu’daki pek çok tarım ürünü ve meyveler Avrupa’da da yetiştirilmeye başlandı.
v Haçlıların Anadolu ve Suriye’de yağmalama, yakıp yıkma ve insanları öldürmeleri İslam dünyasını yoksullaştırmıştır.
1.Dini Sonuç
v Avrupa’da kilise ve din adamlarına duyulan güven azaldı.
v Türkler, Haçlılara karşı verdikleri mücadele ile İslam dünyasının sevgisini kazandılar.
v Kilise baskısı azaldı, akılcı ve bilimsel düşünce gelişmeye başladı.
v Hıristiyan-Müslüman çatışması başladı.
1.Sosyal Sonuç
v Sınıflar arası dengesizlik azaldı, halk arasındaki sınıf farkları ortadan kalktı.
v Burjuva sınıfı güçlenmeye başladı.
v Feodalizm (derebeylik) gücünü yitirmeye başladı.
1.Bilimsel Sonuç
v Avrupalılar Müslümanlardan pusula, kâğıt, top, barut gibi yeni buluşlar öğrendiler. Bunun sonucunda Avrupa’da düşünce, bilim ve sanatta büyük ilerlemeler oldu.
v Avrupa İlkçağ kültürü ile tanıştı.

ANADOLU TÜRK BEYLİKLERİ
Kösedağ Savaşı’ndan sonra Anadolu Selçuklu Devleti’nin otoritesi zayıfladı. Bundan faydalanan Türkmen beyleri bağımsızlıklarını ilan ettiler. Bu beyliklerden bazıları şunlardır:
1.Osmanoğulları (1299–1922): Söğüt ve Domaniç çevresinde Osman Bey tarafından kuruldu.
2.Karamanoğulları (1257–1487): Karaman Bey tarafından Ermenek, Konya ve Karaman çevresinde kuruldu. Anadolu beylikleri arasında en güçlü olan beyliktir. Osmanlı Devleti’nin Anadolu birliğine en fazla karşı çıkan beyliktir (kendilerini Selçukluların mirasçısı olarak görüyorlardı. Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından Türkçe resmi dil olarak kabul edildi (1277). Türkçe’yi resmi dil ilan eden ilk beylik Karamanoğulları beyliğidir.
3.Germiyanoğulları (1283–1429): Kütahya, Emet, Simav, Kula, Denizli ve Tavşanlı yöresinde kuruldu.
4.Aydınoğulları (1308–1425): Aydın, İzmir, Selçuk ve Tire dolaylarında kuruldu.
5.Saruhanoğulları (1308–1410): Manisa, Turgutlu ve Menemen çevresinde kuruldu.
6.Menteşeoğulları (1280–1451): Muğla ve Denizli çevresinde kuruldu.
7.Candaroğulları (1292–1460): Kastamonu ve Sinop dolaylarında kuruldu.
8.Karesioğulları (1293–1345): Balıkesir ve Çanakkale dolaylarında kuruldu.
9.Hamitoğulları (1280–1423): Isparta, Burdur, Eğridir ve Antalya civarında kuruldu.
10.Ramazanoğulları (1353–160: Adana, Tarsus ve çevresinde kuruldu.
11.Dulkadiroğulları (1337–1515): Maraş ve Elbistan dolaylarında kuruldu.
Anadolu Beylikleri; Bizans’ın Anadolu’ya yeniden egemen olmasını engellemiş ve bulundukları yerlerde yaptıkları mimari eserlerle Anadolu’nun Türk-İslam ülkesi haline gelmesine katkı sağlamışlardır.
Denizcilikle uğraşan beylikler; Aydınoğulları, Karesioğulları, Saruhanoğulları, Menteşeoğulları, Hamitoğulları, Candaroğulları’dır.
Çaka Bey, İzmir’de Çaka Beyliği’ni kurmuştur.
NOT: Türk denizcilik tarihinde ilk donanma Çaka Bey tarafından oluşturulmuştur. İlk Türk denizcisi Çaka Bey’dir.
NOT: Karesi Betliğinin donanması, Osmanlı donanmasının temeli olmuştur.
NOT: Osmanlı egemenliğine giren son beylik, Ramazanoğulları Beyliği’dir.