İnönü Savaşları
İNÖNÜ SAVAŞLARI
1.İnönü Savaşı ( 6-11 Ocak 1921 ) :
Yunanlıların Bursa ve Uşak bölgelerinde Afyon-Eskişehir doğrultusuna yeni bir
taarruz hareketine girişimleri sonucu (6 Ocak 1921) başlayan savaşa 1. İnönü
Savaşı denir.
15 Mayıs 1919’da İzmir’e asker çıkarmakla başlayan Yunan hareketi 30 mayısa
kadar sürmüş ve bir yönden Ayvalık, bir yönden Menderes yörelerine kadar
topraklarımız işgal altına girmiştir. İkinci Yunan hareketi bir yıl sonra (22
Haziran 1920) başlamış ve Nazilli-Uşak yöresi, Bursa ve dolayları
kaybedilmiştir. Bu zaman içinde, Türk halkının yer yer kurduğu savunma
cephelerinin yanı sıra Büyük Millet Meclisinin açılması, emperyalizme karşı
girişilen savaşın örgütlenme bilincinin dünya önünde siyasal ifadesi olmuştur.
Büyük Millet Meclisi hükümetinin 6-7 ay içinde gerek iç isyanların
bastırılmasında, gerek ordunun yeniden örgütlenmesinde gösterdiği çabalar,
İtilaf Devletleri’ni (İngiltere, Fransa, İtalya) yeni Tedbirler arama zorunda
bırakmıştır. Çerkez Ethem’in B.M.M.’nin disiplinli ordu kurmak yolundaki
çalışmalarına karşı çıkmasının yarattığı anlaşmazlığın genişlemesi ve bir buhran
niteliği alması, düşmanın yeni bir taarruza geçmesini hazırlayan etkenlerin
başında gelir.
6 Ocak 1921’de Bursa-Yenişehir doğrultusunda taarruza geçen Yunanlılar 3-4 gün
içinde İnegöl-Karaköy-Bilecik ve Sakarya boğazını geçerek İnönü-Gündüzbey
savunma hattına vardılar. Yunan ordusu 20 bin piyade eri, 50 top, 150 ağır
makineli tüfek, 200 süvari; Türk ordusu 6 bin piyade eri, 28 top, 50 ağır
makineli tüfek ve 300 süvari gücündeydi.
Türk komutanlık karargahı İnönü’de kuruldu. Yunanlılar bütün ağırlıklarıyla
İnönü üzerine yüklendiler. Taarruz eden düşmanın hem insan, hem cephane
bakımından çok yüksek sayıda bulunması ordumuzun yenilmesine yol açabilirdi. Ama
cephanenin en ileri hatlarında süngü süngüye yapılan savaşlarda “ya istiklal, ya
ölüm...!” diyebilen Türk evladının gösterdiği büyük direnç, 10 Ocak akşamı
taarruzu durdurdu. Karanlık basınca Yunan ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.
Geri çekilirken Gündüzbey yöresindeki 24. Tümenimizle temasa gelmesi düşman
cephesinde büyük bir korku ve şaşkınlık yaratmıştı. Çöküntü büyümüş, geri
çekilme hareketinde düzensizlik baş göstermişti. Bu durumu çok iyi değerlendiren
Batı cephesi Komutanı Albay İsmet İnönü Bursa yöresine çekilen düşmanı sıkı bir
şekilde takip etme kararı vererek, önemli sayıda araç ve gereç ele geçirilmesini
sağladı.
1.İnönü Savaşı Sonuçları :
Sevr’ den önce Eskişehir’e kadar gelen Yunanistan, Anadolu demiryolları’ nın bu
önemli noktasını ele geçirmek ve güçlerini ispat etmek istiyordu. Fakat
Türklerin gücü hem Yunanlıları püskürttü, hem de bölgedeki ayaklanmaları
bastırdı. Savaş sonunda Yunanistan ilk kez geri çekildi, halkın Meclise güveni
arttı ve İtilâf Devletleri paniğe kapıldı.
1.İnönü Savaşının Türk Tarihi Açısından Önemi :
Birinci İnönü Savaşı, Kurtuluş Mücadelemizin ilk büyük başarısı olmuş ve Büyük
Millet Meclisinin siyasal gücünün ağırlık kazanmasını sağlamıştır.
1.İnönü Savaşı ( 23 – 31 Mart 1921 ) :
Bu çarpışmanın, Yunan Başkomutanlığının olağanüstü bir hazırlanışla, Bursa
cephesindeki birliklerini 50-60 bin kişilik bir güce ulaştırarak “son darbe” yi
vurma amacından doğduğu söylenebilir. Öte yandan, 27 Şubat-12 Mart 1921’de
Londra’da toplanan Konferansta B.M.M. Hükümetinin söz sahibi olmasının yarattığı
gelişmeler de Yunan Başkomutanlığını bu karara zorlayan dış etkenler arasında
sayılabilir.
23 Mart 1921 sabahı Bursa ve Uşak kesimlerinde saldırıya geçen Yunan ordusunun
40 bin piyade tüfeği, 4 bine yakın ağır ve hafif makineli tüfek, 1200 kılıç ve
144 topluk gücüne karşı ordumuz Batı cephesinde 15 bin piyade tüfeği, 150 ağır
ve hafif makineli tüfek, 90 kılıç ve 56 top ile Afyon yöresinde 9 bin piyade
tüfeği, 64 makineli, 51 top ve 4 bin kılıçtan meydana geliyordu. Batı Cephesi
Komutanı İsmet Paşa (İnönü) savaşı yine İnönü mevzilerinde kabul edecek biçimde
planlandığından İnegöl kesiminde bulunan birliklerimiz geri çekildiler. 30 marta
kadar süren savaşlarda, cepheyi koruyan ordu, Türk tarihinin en çetin
sınavlarından birini daha verdi. İyi donatılmış düşmana ilerleme fırsatını
vermedi. 30 Mart 1921 günü cephenin sağ kanadına bütün gücüyle yüklenen düşmanın
Savcıbey sırtlarına ele geçirmek isteyen 2-3 tümenlik gücü karşısında
alaylarımız yenik düşmediler. Aynı gün, akşama doğru son gücüyle bir atılım
deneyen düşman, zayıf düşen sol kanadımıza vurunca, Ankara’dan savaş alanına
gönderilen Meclis Muhafız Taburunun da kattığı güç karşısında duramadı ve 31
Mart-1 Nisan gecesi bütün hatlarda geri çekilmeye başladı.
Güney Cephesinde ise, Uşak-Afyon doğrultusunda harekete geçen Yunanlılar, 28
Mart’ta Afyon’u alarak Çay-Bolvadin hattına kadar ilerlediler. Bu cephede
batıdan gönderilen güçlerle 7-11 Nisan arasında yapılan savaşlarda Yunan
kuvvetlerinin Afyon’u boşaltarak, Uşak doğrultusunda geri çekilmeleri sağlandı.
2. İnönü Savaşı Sonuçları :
Yunanlılar Eskişehir'i alıp İtilâf Devletleri' nin desteğine layık olduğunu
ispatlamak istiyordu. Fakat başarılı olamadı ve geri çekilmek zorunda kaldı,
geri çekilirken de büyük kayıplar verdi. Mustafa Kemal Eskişehir-Kütahya
savaşlarından sonra Türk ordusunu Sakarya’ nın doğusuna çekti. Gelişmeler ülkede
büyük üzüntüye neden oldu, bazıları devlet merkezinin Kayseri' ye taşınmasını
istedi fakat meclis bunu kabul etmedi. Mustafa Kemal 5 Ağustos 1921 'de üç aylık
süre ile başkomutan seçildi.
