Futbol
FUTBOL
On birer kişiden oluşan iki takım arasında oynanan ve oyuncuların küre biçiminde
şişirilmiş özel bir topu el ve kollarını kullanmadan rakip kaleye sokmasına
dayanan spor dalıdır.
İlk zamanlardan bu yana, küre şeklinde yuvarlanan cisimler bir oyun ve spor
aracı olarak insanoğlunun dikkatini çekmiştir. Futbol oyununun ilk defa nerede
ve ne zaman oynandığı bilinmemektedir; fakat tarihi araştrmalara göre ayakla
oynanan top oyunlarının Sümerler’e kadar ulaştığı bilinmektedir.
Mısır'da mezarlardaki duvar resimlerinde ayakla top oynayan insan figürlerine
rastlanmıştır. Hatta bu zamandan kalma, 7.5 cm çapında deri veya ketenden
yapılmış toplar 2500 yıl önceden günümüze kadar ulaşmıştır ve kimi müzelerde
sergilenmektedir. Homeros da "Odiesa"da top oyunlarından bahseder.
M.Ö 2500 yıllarında da Çin'de yere dikilmiş iki mızrak arasından bir topu
tekmelemek suretiyle geçirmeye çalışarak talim yapıldığı bilinmektedir
Orta Asya Türklerinin de kız ve erkeklerden kurulu karma takımlarla, topa elle
dokunmadan, sadece ayak ve kafa ile vurularak rakip kaleden içeri atmaya
çalışarak bir oyun oynadıklari kaynaklarda yer alıyor. İçlerinde Kaşgarlı
Mahmut'un da bulundugu pek çok tarihçinin kitaplarında da Türklerin oynadığı "Tepük"
isimli bir oyundan bahsedilir. Bu oyunun söylenen kuralları günümüz
futbolununkilere oldukça benzer. Elle oynamak yasaktır, faullü hareketler tespit
edilmiştir, top oyun alanının dışına çıkamaz.
Günümüz modern futbolunun temeli ise Romalı askerler arasında oynanan
“harpastum” adlı oyundur. Futbolun Avrupa’daki tarihi ise büyük bir tartışma
konusudur. Fransızlar, İngilizler ve İtalyanlar futbolun ilk defa kendi
ülkelerinden diğer ülkelere yayıldığını iddia etmektedirler. Lakin futbol tarih
boyunca hemen hemen bütün medeniyetlerde benzer biçimlerde boy göstermiş olsada
bugünkü haline en yakin şeklini 17. yüzyılda İngiltere'de almıştır.
Daha sonraki gelişimi ise şöyle gösterilebilir:
1841 - Futbol topunun tam bir küre biçiminde olmasının kabulü
1800'lü yıllarda bir futbol topu
1848 - "Cambridge kuralları" adı altında futbol kuralları toplanmış ve bu
kurallarla ilk futbol maçı Cambridge'de ögrenciler arasında ilk futbol maçının
oynanması.
1855 - Bir İngiliz takımının ilk kez yurt dışına çıkarak futbol oynaması ve
böylece Almanya'da futbolun temelini atması
1857 - İngiltere'de ilk futbol kulübü Sheffield Club'in kurulması.
1863 - İngiltere Futbol Federasyonu'nun ve böylece modern futbolun doğuşu
1870 - Portekiz'de oturan İngilizlerin burada futbolu yaymaya başlamaları.
1871 - "Kral Kupası" veya "İngiltere Federasyon Kupası" nın başlaması
1893 FA Kupası Final maçında kullanılan top
Wolves 1 Everton 0
1872 - "İngiltere-Iskoçya" : ilk milli maç.
1875 - Kalelere üst direk konulması ve topa kafayla vurulmasına izin verilmesi
1876 - Korner kuralının kabulü
1879 - Glasgow'dan Darwen'e para teklifiyle futbolcu getirilerek profesyonellik
yolunun açılması.
1882 - Futbol kurallarında değişiklik yapmaya yetkili "International Board"un
kurulması
1885 - Profesyonelliğin İngiltere'de resmen kabulü
1886 - Ofsayt kuralının kabulü
1889 - Danimarka ve Hollanda'da futbol federasyonlarının kurulması
1890 - Futbol maçlarında tam yetkinin hakemlere verilmesi
1891 - Penaltının kabulü
1893 - Amerika'da ilk futbol federasyonunun Arjantin'de kurulması
1895 - İngiltere'de bayanların ilk futbol maçını oynaması
1899 - Sürenin 90 dakika, ölçülerin 118.4 x 91.4 olarak belirlenmesi
1901 - Sheffield United - Tottenham Hotspur federasyon kupası finalini 110.802
kişinin izlemesi.
1902 - İngiltere dışında oynanan ilk milli maçta Avusturya'nın Macaristan'ı 5-0
yenişi.
1903 - Averajın kabulü
1904 - Belçika, Fransa, Danimarka, Hollanda, İspanya, İsveç, İsviçre'nin FIFA'yı
kurması
1906 - Kıtalar arasi ilk milli maçta Güney Afrika'nın Brezilya'yı Brezilya'da
5-0 yenişi.
1907 - Kendi sahasında bulunan bir futbolcunun ofsayt sayılmamasının kabulü
1908 - Londra Olimpiyat Oyunları'nda futbolun ilk kez olimpiyat oyunlarında yer
alması.
Futbolun Türkiye'ye Gelişi
Modern futbolun İngiltere'den çıkarak yayılması sırasında Osmanlı
İmparatorluğunun belli başlı ticaret limanlarındaki kentlere yerleşen İngilizler
futbolu ülkemize sokan kişiler olmuşlardır. İstanbul, İzmir, Selanik futbolun
oynandığı ilk 3 şehir olmuştur. Buralarda İngilizler futbol oynarken Rumlar da
onlara katılmışlar ve hem futbol oynayanlar hem de takımlar önemli sayıda
artmıştır. Osmanlı topraklarında ilk futbol maçının 1875'te Selanik'te oynandığı
bilinmektedir. 1877 yılında ise İzmir'in Bornova çayırlarında futbol maçları
yapılmıştır. Ancak, bu sıralarda Müslüman gençlerin futbol oynamaları hoş
karşılanmayacağı için. Türklerin futbol oynamaları için biraz daha süre geçmesi
gerekmiştir. İzmir'de ilk futbol kulübü 1984 yılında İngilizler tarafından
kurulmuş ve adı "Football Club Smyrna" olmuştur. İstanbul'da futbol oynanmaya
başlanması ise ancak 1895 yılında Kadıköy ve Moda'da olmuştur. İzmir'den
İstanbul'a göçen İngilizler burada futbol oynamışlardır. Buradaki Rumlarda
futbola merak sarmışlardır ve futbol İstanbul'da çok büyük bir hızla yayılmıştır
Futbol sahası özellikleri
Oyun alanı dikdörtgen şeklinde olmak zorundadır. Taç çizgisi kale çizgisinden
uzun olmak zorundadır.
Oyun alanının uzunluğu: Minimum 90 m, maksimum 120 m. Genişliği: Minimum 45 m,
maksimum 90 m. dir.
Uluslararası maçlarda ise oyun alanı uzunluğu: Minimum 100 m, maksimum 110 m.
genişliği: Minimum 64 m, maksimum 75 m.
Oyun alanının işaretlenmesi
Oyun alanı çizgilerle belirlenmiştir. Bu çizgiler ait oldukları alanı sınırlayan
çizgilerdir.
Oyun alanını çevreleyen iki uzun çizgi taç çizgisi olarak adlandırılır. Kısa
olanlar ise kale çizgisidir.
Oyun alanı çizgileri en çok 12 cm genişliğinde olmalıdır.
Oyun alanı orta saha çizgisiyle ikiye ayrılmıştır.
Orta nokta, orta alan çizgisinin orta noktasındadır. Çevresine 9.15 m çapında
bir daire çizilmiştir.
Kale alanı
Kale alanları, oyun alanının her iki ucunda şu şekilde belirlenir:
Kale çizgisinden her iki kale direğinden 5.5 m uzaklıktan oyun alanının içine
doğru 5.5 m uzunlukta iki çizgi çekilir ve bu çizgiler kale çizgisine paralel
bir çizgiyle birleştirilir. Bu çizgilerle ve kale çizgisiyle sınırlı alan kale
alanıdır.
Ceza alanı
Ceza alanı her iki tarafta şöyle belirlenir: Kale çizgisi üzerinden her kale
direğinden 16.5 m uzaklıktan kale çizgisine dik 16.5 m uzunlukta iki çizgi
çekilir ve bu çizgiler kale çizgisine paralel bir çizgiyle birleştirilir. Bu
çizgilerle ve kale çizgisiyle sınırlı alan penaltı alanıdır.
Ceza alanında kale direklerinin arasındaki çizgiden 11 m uzaklıkta ve tam orta
hizasında bir penaltı noktası bulunur. Her penaltı alanın dışına merkezi penaltı
noktası olan 9.15 m çapında bir yay çizilir.
Bayrak direkleri
Köşe direkleri ucu sivri olmayan yüksekliği 1.5 m. den alçak olamamak şartıyla
bir bayrakla oyun alanın tüm köşelerine konur. Bu bayrak direkleri istenirse
ortasaha çizgisi kenarlarına da taç çizgisinden en az 1 m uzaklığa
yerleştirilebilir.
Köşe yayı
Her korner bayrağına oyun alanı içine 1 m çapında bir yarım yay çizilir.
Kaleler
Her kale direği 12 cm’yi geçmemek üzere eşit kalınlıktadırlar. Gol çizgisi kale
direkleriyle eşit kalınlıktadır. Ağlar kale direklerinin arkasına kaleciyi
rahatsız etmeyecek şekilde direklere ve yere sağlamca tutturulur.
Kale direkleri beyaz renkte olmalıdırlar. İki direk arasındaki mesafe içten içe
7.32 metre, üst direğin alt kenarının yerden yüksekliği 2.44 metre’dir.
