EĞİTİCİ BİLGİ

MUSTAFA KEMAL’İN ASKERLİK HAYATI

— 1905’de Şam’da 5. ordu komutanlığı. ( Burada Vatan ve Hürriyet cemiyetini kurdu.)
— 1907’de kolağası (kıdemli yüzbaşıoldu ve Manastır 3. orduya atandı.
— 1909 Hareket Ordusu Kurmay Başkanı (31 Mart Ayaklanmasını bastırdı.)
— 1911–1912 Trablusgarp Savaşı’nda Binbaşı görevini aldı.
— Balkan savaşları sonunda (1912–1914) Sofya Askeri Ateşe
— 1914 (1. Dünya Savaşı Başlarken) 19. Tümen Komutanı olarak Tekirdağ’da görevlendirildi.
— 1915 (Çanakkale Savaşı’nda) Anafartalar grup komutanı.
— 1916 Edirne ve Diyarbakır’da görev aldı.(Tümgeneral) Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri aldı.
— 1918 Halep 7. ordu komutanı.
— Mondros ateşkes antlaşmasından sonra Yıldırım orduları grup komutanlığı.
— 19 Mayıs 1919’da samsun’a çıkarken görevi 9. ordu müfettişi.
— 19 Eylül 1921 (Sakarya zaferinden sonra) Gazilik ve Mareşallik rütbesinin aldı.(TBMM verdi.)
NOT:
Mustafa Kemal 1899’da Manastır Askeri İdadisini bitirip, İstanbul’da harp okuluna girdi ve 1902’de “Teğmen” rütbesiyle mezun oldu.
NOT:
Mustafa Kemal Manastır Askeri İdadisindeyken (lise) sınıf arkadaşı Ömer Naci sayesinde edebiyata; Tarih öğretmeni kolağası Mehmet Tevfik Bey sayesinde de Tarihe ilgi duydu.
NOT:
Mustafa Kemal ve 4 şehir → Selanik (doğduğu ve eğitim gördüğü yer.), Manastır (Fikir hayatının şekillendiği yer.)

I. MEŞRUTİYET(1876 )
— Padişahı Abdülhamit’tir.
— İlanında Jön (genç,yeni) Türklerin etkisi olmuştur.
— Anayasası Kanun-i esasi’dir. Halk sınırlı olsa da yönetime ilk kez katıldı. (Türk tarihinin ilk anayasasıdır.
— Meşrutiyet’te son söz padişaha aittir ve iki meclis vardır. Meclis-i Ayan (Padişah seçer) Meclis-i Mebusan (Halk seçer), padişah meclisi açma, kapama yetkisine sahiptir.
— Mecelle Osmanlı medeni kanunudur.
— II. Abdülhamit 1877–1878 Osmanlı-Rus Savaşını bahane ederek meclisi kapatmıştır.





II. MEŞRUTİYET(190

— Padişahı II. Abdülhamit’tir.
— İlanında İttihat ve Terakki etkili olmuştur.
— En önemli olayı 31 Mart Ayaklanmasıdır. Mustafa Kemal Hareket ordusu kurmay başkanı olarak ayaklanmayı bastırdı.31 Mart ayaklanması dinci ve gerici bir ayaklanmadır. Amacı meşruti yönetim yerine şeriatı getirmekti.
— Kanun-i esasi’de yapılan en önemli değişiklik 1909 değişikliğidir. Padişahın meclisi açma-kapama yetkisi elinden alındı. Sürgüne gönderme, Basına sansür getirme yetkisi kısıtlandı.
— İttihat ve Terakki 1913’te Bab-ı Ali baskınıyla yönetime el koydu.


TRABLUSGARP SAVAŞI
• Siyasi birliği geç tamamlayan İtalya, Akdeniz ticaretini ele geçirmek için ve de hammadde, pazar arayışı için Trablusgarp’a saldırdı.(Bugünkü Libya)
• Donanmamız yetersiz olduğu için ve uzak olduğu için buraya asker gönderemiyoruz.
• Mustafa Kemal Enver Paşa gibi yetenekli birkaç subay gönderiliyor. Derne ve Tobruk’ta başarı sağlanmada İtalya’nın on iki ada’yı almasıyla uşi antlaşması (1912) imzalanıyor. Bu antlaşmaya göre;
—B → BİNGAZİ
—O → ONİKİ ADA
—T → TRABLUSGARP

I.BALKAN SAVAŞI

* Fransız ihtilalinin yaydığı milliyetçililik akımı ve Rusya’nın Panslavizm politikası, Osmanlının Trablusgarp Savaşı’nda güçsüzlüğünün anlaşılmış olması savaşın başlama nedenidir.
— Sırbistan, Karadağ, Yunanistan, Bulgaristan Osmanlı’ya saldırdı.(Kasa yaba’dan hatırlanabilir.)
— Savaş sonunda Londra antlaşması imzalanıyor. (1913) Osmanlı Midye-Enez hattının batısına kadar bütün Rumeli topraklarını kaybetti.(Selanik, Makedonya, Girit, Edirne Kırklareli, orta ve kuzey Makedonya kavala dede ağaç
NOT:
I.Balkan Savaşı sonunda Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.(ayrılan son devlet/Osmanlıdan ayrılan ilk devlet)

II. BALKAN SAVAŞI
*Savaşın nedeni; I.balkan savaşında en büyük payı Bulgaristan’ın almış olmasıdır.
— Sırbistan, Karadağ, Yunanistan Bulgaristan’a saldırdı.
—Osmanlı Midye-Enez çizgisini geçip Edirne ve Kırklareli’ni geri aldı. Savaş sonunda;

→ Osmanlı-Bulgaristan arasında; İstanbul ant.

→ Osmanlı-Yunanistan arasında; Atina ant.

→ Osmanlı-Sırbistan arasında; İstanbul ant.

→ Tüm balkan devletleri kendi aralarında Bükreş ant. imzaladı

UYARI:
— İttihat ve Terakki partisi Baba-ı Ali baskınıyla yönetime el koydu.
OSMANLI’DA FİKİR AKIMLARI
Osmanlıcılık:
Tanzimat dönemi düşünce akımıdır.(Abdülmecit) Amaç din, dil, ırk farkı olmaksızın tüm Osmanlı vatandaşlarını birleştirmekti. Bu düşünce akımına en büyük darbeyi Fransız ihtilali vurdu
Ümmetçilik (İslamcılık) :
Burada amaç (II. Abdülhamit) tüm Müslümanları halifelik kurumu etrafında birleştirmekti.
Bu düşünceye en büyük darbeyi I.Dünya savaşında İngilizlerle işbirliği yapan Araplar vurdu.
Türkçülük:
Ziya Gökalpçın ortaya attığı ve ittihat ve terakki partisi tarafından beslenen “türkün türeten başka dostu yoktur.” Görüşüdür.
Turancılık:
Nihat atsız tarafından ortaya atılmış, amaç orta asyadaki tüm Türkleri tek bir bayrak altında birleştirmekti.
Âdem-i Merkeziyetçilik:
Prens Sabahattin tarafından ortaya atılmış, “tüm insanlar kardeştir.” Düşüncesidir.
Batıcılık:
1718’den beri (Lale Devri)yüzümüzü batıya döndüğümüz süreç. Osmanlının Avrupa'nın bilim ve tekniğini almasına denir

I.DÜNYA SAVAŞI

Genel sebebi:
—Fransız ihtilalinin yaydığı milliyetçilik akımı.
— Sanayi devrimiyle başlayan sömürgecilik akımı.

Özel Sebepler:
—Almanya ve İngiltere arasındaki ekonomik rekabet.
—Almanya ve Fransa arasındaki Alsas Loren bölgesi sorunu.(zengin kömür madenine sahip bir bölge)
— Osmanlı ve Avusturya-Macaristanın kaybettiği toprakları geri alma isteği.
— İtalya’nın Akdeniz ticaretini ele geçirme isteği.
— Bulgaristan’ın II. balkan savaşında toprak kaybetmesi ve Ege denizine inme emeli.
— Rusların Panslavizm politikası ile sıcak denizlere(Akdeniz’e)inme emeli.
— Avusturya-Macaristan’ın Sırbistan’a son vermek istemesi.
Savaşın Başlama Anı:
Avusturya-Macaristan veliaht’ının Saraybosna’yı ziyaret ederken bir Sırplı tarafından öldürülmesi, I Dünya savaşının görünen nedenidir.(28 Haziran 1914)
Üçlü İttifak → Almanya, Avusturya-Macaristan, Rusya

Üçlü İtilaf → İngiltere, Fransa, Rusya

UYARI:
Savaş başladıktan sonra İtalya ittifak devletlerinin yanından itilaf devletlerinin safına geçmiştir.
UYARI:
Osmanlı ve Bulgaristan ittifak devletlerinin yanınsa savaşa katıldı.
UYARI:
Savaş başladıktan sonra Sırbistan, Japonya, İtalya, ABD, Romanya, Yunanistan, itilaf devletlerinin yanında savaşa katıldı.
→ Osmanlı’nın Almanya’nın yanında yer alma sebebi:
— Alman hayranlığı (Enver paşa)
— Almanların savaşı kazanacağına dair duyulan inanç ve Alman silah teknolojisine duyulan güven.
— Kaybettiği toprakları geri alma isteği.



→ Almanya’nın Osmanlı’nın Savaşa Girmesini İsteme Nedeni:
— Halifeliğin gücünden faydalanma isteği.
— Osmanlı’nın jeopolitik konumu.
— Savaşı daha geniş bir alana yayma isteği.
— Osmanlının hammadde ve insan gücünden faydalanmayı istemesi.
— İngiltere’nin sömürgeleriyle bağlantısını kesmeyi düşünmüştür.
UYARI:
İngiltere, Osmanlı’nın Almanya’nın yanında savaşa girmesinin istememiş; hatta dış borçlarını silmeyi bile teklif etmiştir.
→ Savaşın Osmanlı İçin Başladığı An
İki Alman savaş gemisinin(Goben ve Breslav) Osmanlıya sığınması ve osmanlı’nın b gemileri aldığını açıklaması.(Yavuz ve Midilli) Daha sonra Rus limanlarını gizlice bombardımana tutmasıyla, Osmanlı savaşa dahil oldu.(12 Kasım 1914)
CEPHELER



SALDIRI CEPHELERİ
— K: Amaç İngiltere’nin sömürgeleriyle bağlantısını kesmekti.
— Kafkas: 100,000 askerimizin donarak şehit olduğu Sarıkamış Harekatının yapıldığı cephe

KENDİ TOPRAKLARIMIZIN DIŞINDAKİ CEPHELER
— Galiçya
— Makedonya MÜTTEFİKLERİMİZE YARDIM ETMEK İÇİN AÇTIĞIMIZ CEPHE
— Romanya
SAVUNMA CEPHELERİMİMZ
—Çanakkale
—Suriye – Filistin
—Yemen – Hicaz
—Irak Cephesi
UYARI:
Bu cepheler içinde tek başarılı olduğumuz cephe Çanakkale cephesidir.
Çanakkale Cephesi:
• Amaç İstanbul’u alıp Osmanlı’yı savaş dışında bırakmak ve Rusya’ya yardım göndermekti sonucunda;
— Savaş 2 yıl uzadı.
— Savaşta 500,000 insan öldü.
— M. Kemalin Askeri ve liderlik vasıfları tanındı.(“Ben size taarruzu emretmiyorum; ölmeyi emrediyorum” sözünü burada söyledi.
— Bulgaristan ittifak devletlerinin yanında yer aldı.
— Rusya’ya yardım gönderilemedi Bolşevik ihtilali çıktı.
— Tüm mazlum devletlere bu savaş örnek oldu.
I.DÜNYA SAVAŞINI BİTİREN ANTLAŞMALAR

— ALMANYA → VERSAY
—AVUSTURYA→ SAİNT GERMAİN
—BULGARİSTAN → NÖYYİ
—MACARİSTAN→ TRİANON
—OSMANLI → SEVR
(VARSAYALIM TUNUS’TAN HATIRLANA BİLİR.)
•OSMANLI DEVLETİNİ PAYLAŞMAK İÇİN YAPILAN GİZLİ ANTLAŞMALAR:
— 1915 boğazlar antlaşması
— 1915 Londra antlaşması
— 1916petrograt protokolü
— 1916 sykes picot protokolü
— 1916 mac mahon antlaşması
— 1917 saint jean de maurienne
•¬I. DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI:
— Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Rusya, Almanya parçalandı.
— Türkiye, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Litvanya, Macaristan gibi yeni devletler kuruldu.
— Milletler cemiyeti kuruldu.
— Sınırların belirlenmesinde milliyet prensibine uyulmadı, böylece II. Dünya savaşı çıktı.
— Ümmetçilik politikası sona erdi.
— Komünizm, Faşizm, Nazizim gibi yeni yönetimler kuruldu.
— ABD’nin uluslararası etkisi arttı.
UYARI:
I. ve II. Dünya savaşını başlatan Almanya’dır.
I. ve II. Dünya savaşını bitiren ABD’dir.

WİLSON İLKELERİ




(18 Ocak 1919)


—Yenen devletler, yenilen devletlerden toprak almayacaktır.
— Azınlıklara kendini yönetme hakkı verilmelidir.
— Boğazlar, boğazlar komisyonu tarafından yönetilecek ve bütün devletlere açık olacaktır.
— Çoğunluğu Türk olan topraklar Türk toprağıdır.
— Milletler Cemiyeti(Cemiyet-i Akvam) Dünya barışını korumak için kurulacaktır.
— Devletlerarası silahlanma yarışına girilmeyecek.
UYARI:
İngiltere, ABD Başkanı Wilson’un bu yayınladığı ilkelere ters düşmemek için;
— Sömürgeciliğin yerine manda ve himayecilik
— Savaş tazminatı yerine savaş onarımı ortaya atmıştır.



PARİS BARIŞ KONFERANSI




(18 OCAK 1919


•I.Dünya savaşı sonunda imzalanacak barış antlaşmaları. Esaslarını belirlemek ve Osmanlı devleti topraklarını paylaşmak için yapıldı.
•Osmanlı devletini paylaşma konusunda anlaşmazlık çıktı(İlk kez). Gizli antlaşmalar ile İtalya’ya verilen Batı Anadolu Bölgesi, Yunanistan’a verildi. O bölge de İtalya gibi güçlü bir devlet yerine, Yunanistan gibi kukla bir devleti İngiltere çıkarına daha uygun buldu. Bu da İtalya’nın küsmesine neden oldu.
UYARI:
İtilaf devletleri arasında görüş ayrılığının ilk kez yaşandığı yer Paris Barış Konferansıdır.
ATATÜRK’ÜN I.DÜNYA SAVAŞINDA SAVAŞTIĞI CEPHELER:


•Çanakkale-Kafkas-Suriye cephesi

MUSTAFA KEAL’İN ESERLERİ:
— Geometri ders kitabı
— Vatandaşlık Bilgileri ders kitabı
— Subay ve Komutan konuşmaları
— Taktik ve Tatbikat gezisi
— Cumali Ordugâhı
— Nutuk